برخی از مهمترین مشکلات اقتصادی ما ریشه در عوامل غیر اقتصادی دارد .
بی شک در دهه های اخیر یکی از مهمترین مسایل عمده کشور، مساله اقتصادی بوده است، مساله ای که به طورعمده بر دیگر مسایل کلان اجتماعی، فرهنگی و حتی سیاسی کشورنیز تاثیر گذاشته و به عنوان یک عامل مهم درتحولات داخلی و حتی خارجی مطرح بوده است.
اقتصاد در هر کشوری یک مولفه مهم و یکی از نیازهای اصلی برای مردم و زیر بنای رشد و توسعه در دیگر ساحه های اجتماعی است و دولتی که این مساله را مورد مداقه قرارندهد نه تنها به اهداف خود نخواهد رسید بلکه می تواند زمینه بحران های ایجاد کند. بحران هایی که خود را در ساحت هایی از مسایل اجتماعی، فرهنگی و دیگر مناسبات نمودار می سازد.
در ایران نیز متاسفانه به رغم برخی پیشرفت ها در زمینه های گوناگون باید اعتراف کرد که درزمینه اقتصادی به آنچه که می بایست برسیم نرسیده ایم و با آرمان ها و اهداف انقلاب و نظام فاصله بسیاری داریم. کشور با داشتن ۹ درصد از کل ثروت جهان و تنها یک درصد جمعیت دنیا دست، شایستگی برخورداری مردم از یک زندگی برخوردار و بدون دغدغه را دارد تا بتوانند نقش خود را در عرصه های دیگر به منصه ظهور و بروز برسانند.
اگر بپذیریم که اولین اقدام در راستای حل یک مساله، پذیرفتن وجود مساله است می باید از اینجا شروع کنیم که بپذیریم «اقتصاد» و مشکلات ملحم از آن از جمله رکود، تورم بالا، نرخ بالای بیکاری خصوصا در بین تحصیل کرده گان به عنوان یک مشکل وجود دارند. همین عدم کتمان آن قدم اول و مهمی است. حل مسایل اقتصاد به مثابه مسیری است که برای قدم نهادن در آن می بایست سازوکارهای اقتصادی، دلایل و زیربناهای بروز مشکلات اقتصادی بصورت علمی و بدون پیشداوری و یا تفسیرهای سیاسی مورد واکاوی قرار گیرد.
اما در خصوص علل مشکلات اقتصادی بحث های زیادی صورت گرفته و ازمناظر مختلفی به این موضوع پرداخته شده است. عده ای تحریم وعواقب آن را مورد توجه قرار داده اند و عده ای دیگر سوء مدیریت؛ برخی مسایل را از منظر کلان نگریسته و اقتصاد سیاسی مبتنی بر درآمد ناشی از فروش نفت را به عنوان یک عامل مد نظر قرار داده اند اما آنچه از منظر نگارنده باید مورد توجه قرار گیرد پرهیز از نگاه تک عاملی به مسایل اقتصادی کشور است. از نظرمن مسایل اجتماعی و فرهنگی هم، ثانویه به علل مختلفی است که محصول یک یا دو عامل نیست حتی فراتر، معتقدم که مسایل اقتصادی، اجتماعی ، فرهنگی، سیاسی و … در یک کنش و واکنش متقابل با هم و بصورت رابطه اثرپذیری – اثر گذاری به هم در یک ارتباط پیچیده قرار دارند و برای حل آنها هم می بایست از این نگاه کلان و رویکرد چند وجهی و بین بخشی بهره برد. برای حل مشکلات اقتصادی می بایست مولفه ها و عوامل مختلف را مورد بررسی قرار داده و حل نمود. و حای در بررسی دلایل صعف و مشکلات فرهنگی ، آموزشی و اجتماعی و … هم چنین است.
نمیتوان نقش ساختار کهنه و معیوب اقتصادی ایران را در شکل گیری مشکلات نادیده گرفت ، و از سوی دیگر نمی توان رابطه سیاست با اقتصاد خصوصا در چگونگی ارتباط سیاسی ما با سایر کشورها را در چرخه مشکلات اقتصادی ساده و کم اهمیت تلقی کرد. حتی بر این اساس بسیاری از اندیشمندان حوزه اجتماعی معتقدند مهمترین دلایل نابسامانی های اقتصادی دلایل غیر اقتصادی دارند. مانند زیر بنای اجتماعی و زیر ساخت حقوقی و نبود قوانین تسهیل کننده که لازمه تامین امنیت سرمایه ی سرمایه گذار است.
شفافیت اقتصادی، چند محصولی کردن اقتصاد، حل مشکلات سیاسی با جهان، تکیه بر افزایش توان اقتصادی داخلی، جلوگیری از فرارمغزها، تولید شغل و استفاده ازسرمایه گذار خارجی همه و همه اقداماتی است که می باید مسئولان خصوصا در نهادهایی مانند پارلمان وقوه مجریه و حتی قوه قضائیه به آن توجه نموده و در یک اقدام هم راستا اصلاحات ساختاری اقتصاد را شروع و مشکلات را حل نمایند.