بهار- کارشناسان آموزشی چند سالی است همواره در خصوص اوضاع نابسامان نظام آموزشی کشور هشدار می‌دهند؛ هشداری که از ناترازی تامین نیروی انسانی و تجهیزات و فضا آغاز و نهایتا به کیفیت انواع مدارس اعم از دولتی و غیردولتی بازمی‌گردد که یکی از خروجی های خود را با اعلام نتایج کنکور نشان می‌دهد؛ اهمیت این امر تا حدی است که حتی مقامات ارشد نظام نیز بدان ورود کرده و درباره لزوم تغییر این نظام آموزشی بارها و بارها تذکر داده‌اند.
به گزارش بهار ازایسنا، هر ساله پس از اعلام نتایج کنکور سراسری بحث عدالت آموزشی در کشور تحلیل و هرچند همچون رسمی هر ساله به وجود «بی‌عدالتی» ختم می‌شود اما بدلیل تاثیر آن در آینده ایران نباید ساده از کنار آن عبور کرد؛ حتی هفته گذشته رئیس جمهور از وضعیت آموزش و پرورش و نحوه برگزاری کنکور در کشور انتقاد کرد و بر لزوم اجرای عدالت آموزشی در اقصی نقاط کشور و رفع مشکلات آموزش و پرورش تأکید کرد و گفت: قابل قبول نیست کسی که پول و آشنا و امکان ندارد بچه‌ او در مدرسه‌ای درس بخواند که ممکن است خوب آموزش نبیند. باید همه مدارس استاندارد قابل قبول داشته باشند. اینکه اکثر دانش‌آموزانی که به دانشگاه می‌روند از افراد و خانواده‌هایی باشند که به مدارس ویژه و خصوصی می‌روند به دور از عدالت است و باید اصلاح شود.
پزشکیان در همین رابطه به احتمال تغییر شرایط کنکور و طرح و بررسی آن در شورای‌عالی انقلاب فرهنگی اشاره کرد و گفت که «این مساله را باید در شورای عالی انقلاب فرهنگی بررسی کنیم که آیا عادلانه است کسی که در روستا درس می خواند با کسی که در شمال تهران درس می‌خواند با هم رقابت کنند؟ بنابراین باید بازنگری اساسی در کنکور براساس عدالت انجام شود. باید معیاری بگذاریم که رقابت عادلانه شود. باید امکانات برای رقابت عادلانه باشد. باید کاری کنیم رقابت در شرایط برابر از نظر معلم، محیط و امکانات وجود داشته باشد.»
بسیاری از دانش‌آموزان شهرهای کوچک و روستاها به امکانات آموزشی دسترسی ندارند
خروجی کنکور ۱۴۰۳ ابهاماتی را در خصوص عدالت آموزشی کشور ایجاد کرده است که در این راستا حجت الله بنیادی کارشناس آموزش و پرورش در گفت‌وگو با ایسنا، با تاکید بر اینکه نظام آموزشی کشور ناعادلانه است به مقایسه عدالت آموزشی در شهرهای بزرگ و کوچک و روستاها پرداخت و با بیان اینکه با این مقایسه می‌توان به عمق ناعدالتی در نظام آموزشی کشور پی برد افزود: یکسری از سازمان‌های وابسته مانند کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، سازمان دانش‌آموزی، اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانش‌آموزان، موسسه منادی تربیت، موسسه برهان و اردوگاه‌های کشوری از بودجه آموزش و پرورش بهره می‌گیرند؛ بسیاری از دانش‌آموزان شهرهای کوچک و روستاها به هیچ عنوان به امکانات آموزشی دسترسی ندارند و حتی از کتابخانه‌هایی در حد یک رفع تکلیف هم برخوردار نیستند.
له کردن شان دانش‌آموزان ۴ دهک پایین برای تحصیل در مدارس سمپاد
بنیادی در ادامه و در تکمیل صحبت‌های رییس جمهور در برنامه تلویزیونی درباره کیفیت آموزشی گفت: مدارس سمپاد مصداق بارز ناعدالتی در نظام آموزشی و دسترسی به امکانات و تسهیلات آموزشی هستند زیرا فقط در شهرهای بزرگ وجود دارند و بسیاری از شهرها مدارس سمپاد ندارند.
کارشناس آموزش و پرورش با بیان اینکه مدارس سمپاد با دریافت پول ناعدالتی را اجرا می‌کنند ادامه داد: در گذشته شرط حضور در این مدارس قبولی در آزمون بود و شهریه‌ای دریافت نمی‌شد اما اکنون با عدالت بازی شده، شهریه این مدارس نصف شهریه مدارس غیردولتی شهر یا منطقه اعلام شده و اگر دانش‌آموزی جزو ۴ دهک پایین باشد و نتواند شهریه پرداخت کند، تخفیف و هدیه برای او در نظر گرفته می‌شود، یعنی شان دانش‌آموز و خانواده را له می‌کنیم که شهریه دانش‌آموز را ببخشیم تا در مدرسه سمپاد تحصیل کند.
بنیادی با بیان اینکه هیچ کشوری این توهین را به استعدادهای برتر خود نمی‌کند که بگوید تو فقیر هستی و چون جزو چهار دهک پایین هستی با بخشش شهریه به تو لطف می‌شود گفت: کشور به دانش آموز سمپاد نیاز دارد تا او را در مشاغل کلیدی به کار گیرد و بتواند اوضاع کشور را بهتر کند. این موضوع نیز مصداق ناعدالتی و بازی کردن با عدالت است.
نمایان شدن ناعدالتی نظام آموزشی با نگاهی به نتایج کنکور
وی با بیان اینکه بنا بود طرح شهاب (شناسایی و هدایت استعدادهای برتر) در مدارس کشور اجرا شود و آموزش و پرورش در یک سازوکار، تمام دانش‌آموزان مستعد را شناسایی و از آن‌ها حمایت و پشتیبانی کند تا زمینه ارتقای تحصیل آن‌ها فراهم شود گفت: در شهرهای بزرگ مدارس تیزهوشان وجود دارد و در سایر شهرها نیز بنا بود طرح شهاب اجرا شود ولی با نگاهی به نتایج کنکور ناعدالتی در نظام آموزشی کاملا نمایان است و همان ناعدالتی که در تامین معلم وجود دارد، نتیجه خود را در کنکور هم نشان داده است.
سهم ۱۴ درصدی مدارس غیردولتی در رتبه‌های کنکوری و سر بی‌کلاه مدارس مناطق محروم
کارشناس آموزش و پرورش با بیان اینکه ۱۴ درصد دانش‌آموزان در مدارس غیردولتی تحصیل می‌کنند ادامه داد: سهم این مدارس در کنکور همان ۱۴ درصد است و مدارس عادی و دولتی در مقابل مدارس سمپاد و خاص سهم کاملا ناعادلانه دارند، در صورتی که اگر منصفانه و منطقی نگاه کنیم بخشی از جمعیت استعدادهای برتر در مدارس دولتی و در شهرهای کوچک هستند که باید تحت پوشش طرح شهاب قرار می‌گرفتند ولی چون طرح شهاب نتوانسته استعدادهای دیگر را شناسایی کند، دسترسی به رتبه‌های برتر معطل مانده و کسب رتبه نشده‌اند.
بنیادی با بیان اینکه ۸۰ درصد دانش‌آموزان مدارس غیردولتی مانند دانش‌آموزان مدارس عادی هستند و نباید انتظار خاصی داشته باشیم که از مدارس عادی دولتی سبقت بگیرند گفت: مدارس شاهد جزو مدارس عادی دولتی حساب می‌شوند و به دلیل شاخص‌هایی که برای ثبت‌نام دارند طیفی از مدیران دولتی، فرزندان خود را ثبت‌نام می‌کنند.
تاثیر معدل در کنکور، تصمیمی ناعادلانه
کارشناس آموزش و پرورش با بیان اینکه نشانه بارز ناعدالتی نظام آموزشی در کنکور هویداست ادامه داد: شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوبه تاثیر قطعی معدل را با این تصور اعلام کرد که به عدالت آموزشی نزدیک شویم و با این فرض جلو رفت که نظام آموزشی عادلانه است اما فرض نادرست است و تاثیر معدل در کنکور نتیجه ناعادلانه‌ای است اتخاذ شده است.
این کارشناس آموزش و پرورش با بیان اینکه کنکور مسئله‌ای چند بعدی است ادامه داد: اساس کنکور بر آن است افراد به فرصت‌های شغلی خوب دست یابند تا در نهایت به درآمد، زندگی و شان اجتماعی برسند.
بنیادی با بیان اینکه برای حل مسئله کنکور دو بعد را باید در نظر گرفت گفت: اولا بعد از ورود به دانشگاه باید طوری فرهنگ‌سازی کنیم که به تمام رشته‌ها جایگاه بالایی دهیم، اما ما تفاوت شان و منزلت اجتماعی را در برخی از مشاغل خیلی فاحش کرده‌ایم. دوما توجه به نظام پرداخت است؛ این همه تفاوت در نظام پرداخت ناعادلانه است و علت آن این است که ما برای خیلی از رشته ها شغل ایجاد نکرده‌ایم و حتی اگر شغلی مهیا شده میزان پرداختی آن بسیار پایین است.
وی با بیان اینکه اگر نظام آموزشی به این سمت حرکت کند که یک دانش‌آموز مستعد به درد شغلی می‌خورد که در وجودش نهادینه شده و امکان تحصیل در آن شغل برای او فراهم شود به عدالت نزدیک می‌شویم افزود: در مبانی نظری تحول بنیادین آموزش و پرورش بحث استقرار نظام استعدادسنجی و هدایت‌سنجی وجود دارد یعنی توانمندی و علاقه دانش‌آموز شناخته شود و در بزنگاه‌ به سمت شغل‌هایی هدایت شود که در وجودش نهادینه شده تا در جای شایسته قرار گیرد.
وی افزود: آنچه که کشور را به سرانجام می‌رساند سرمایه‌های اجتماعی هستند که باید بهترین‌های آن‌ها انتخاب و با فراهم شدن شرایط خوب در جایگاه‌های درست به کار گرفته شوند تا قسمتی از ناعدالتی در نظام آموزشی حل شود.