بنا به عقیده بسیاری از سیاست‌گذاران و اقتصاددانان رشد و توسعه اقتصادی به ایجاد اشتغال وابسته است. اما از میان عوامل موجود در ایجاد اشتغال، نقش مهارت‌آموزی و کارآفرینی بسیار برجسته است زیرا بسیاری از کشورها برای ایجاد شغل و افزایش اشتغال تأکید بسیاری بر این دو موضوع دارند.
بنابراین توانمندسـازي نيروي انساني از طريق آموزش مهارت‌هاي شغلي و تخصصي، در راسـتاي ترغيـب و توسـعة كارآفريني، به ويژه در مراكز آموزش مهارتي، يكي از اين راهكارهاي اساسي محسوب مي‌شـود كه مي‌تواند به عرضة نيروي انساني توانمند، كارآفرين و در نهايت كاهش مشكلات اقتصادي، اشتغال و همچنين افزايش بهره‌وري و كارايي شاغلين بخش‌هاي مختلف منجر شود.
چرا که فقدان مهارت لازم برای ورود به بازار کار از موانع مهم بهبود وضعیت اشتغال است. با توجه به مطالب گفته شده می‌توان نتایج را به این صورت بیان کرد که آموزش‌های فنی و حرفه‌ای میتواند از طریق بهبود کارایی نیروی کار منجر به افزایش بهره‌وری افراد شود. همچنین براساس تحقیقات انجام شده کارآفرینی مهمترین منبع اشتغال‌زایی است و آموزش کارآفرینی اثر مطلوبی بر رشد اقتصادی و اجتماعی جامعه دارد، زیرا کارآفرین با استفاده صحیح از امکانات اقتصادی و خلق فرصت‌های تجاری جدید، موجب بهبود عملکرد بنگاه‌های تولیدی و خدماتی می‌شود.
ضرورت مهارت آموزی و تغییر پارادایم از شغل دولتی به دلیل کاهش استخدام ها و کاهش درآمدها به ایجاد کسب و کار و خود اشتغالی باعث توجه به هنرستان ها شده است و روند رو به رشد ورودی به مهارت آموزی در سایه خودآگاهی دانش آموزان و خانواده ها صورت گرفته است در خصوص وضعیت هنرستان ها ، الزامات افزایش کارایی هنرستان ها در مهارت افزایی و تکالیف برنامه هفتم با سرکار خانم ال آی علی زاده پژوهشگر حوزه آموزش به گفتگونشسته ایم که از نظرتان می گذرد.
وضعیت هنرستان های کشور به چه صورتی است ؟ آمار ورودی افزایشی است؟
افزایش حدود 200 هزار نفری جمعیت هنرستانی‌ها در سال های اخیر باعث شده است آموزش و تربیت فنی و حرفه ای با کیفیت، کارا و اثربخش، به عنوان یکی از گزینه‌های اصلی برای رسیدن به اهداف توسعه همه جانبه و پایداراست که میتواند نیاز بازار کار در آینده را رفع کند.افزایش سهم هنرستانی ها اهمیت بسیاری دارد رشد ۱۳ درصدی هنرجویان دوره دوم متوسطه فنی و حرفه‌ای و کاردانش اتفاق مثبتی است و نشان می‌دهد خانواده ها و دانش آموزان هرچند با تاخیر شرایط را درک کرده اند و مهارت را ضرورت جذب در بازار کار و حتی ایجاد کسب و کاردانسته اند. ۷۵۵ هنرستان در دوره قبل از انقلاب امروز به بیش از ۷۳۰۰ هنرستان افزایش یافته و شاهد رشد بیش از ۸۶۰ درصدی در تعداد هنرستان های ساخته شده هستیم. البته این آمار می توانست با برنامه ریزی مدون بسیار بالاتر باشد و افزودن مزایا و جذابیت ها و تخصصی تر شدن آنها ،نقش اساسی تری در ایجاد بازار کار پس از هنرستان را ایجاد کند.
در خصوص تعداد هنرجویان، ترکیب جنسیتی و رشته های پرطرفدار توضیح دهید .
تعداد هنرجویان دوره دوم متوسطه فنی و حرفه ای و کاردانش به یک میلیون و200 هزار نفر رسیده است و این به معنی سهم 40 درصدی آن است از این میزان نیز 40 درصد سهم دختران است . از کل هنرجویان کشور حدود ۵۳ درصد در زمینه صنعت، ۳.۰۲ درصد درزمینه کشاورزی و حدود ۱۹ درصد در زمینه خدمات و حدود ۲۶ درصد در زمینه هنر تحصیل می‌کنند.
چه مقدار از هداف گذاری تحقق یافته است؟
اولویت آموزش و پرورش باید تقویت سهم هنرستان باشد اکنون مدرک دانشگاهی، زمینه‌ساز اشتغال نیست و این مهارت‌ها است که زمینه ساز اشتغال است که از طریق آموزش های هنرستانی آموزش فنی و حرفه ای انجام می‌شود… نسبت دانش‌آموزان فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش به کل دانش‌آموزان دوره دوم متوسطه در حالی‌که هدف‌گذاری قانون برنامه ششم توسعه برای سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ برابر با ۵۰ درصد بود، در نهایت در سال ۱۴۰۰ به ۳۵ درصد رسیده است.اگر بخواهیم به هدف‌گذاری افزایش سهم ۴۵ درصدی برسیم و رشد جمعیت دانش آموزی را نیز درنظر بگیریم پیش بینی می‌شود تا پایان برنامه هفتم توسعه بیش از یک میلیون و ۶۵۰ هزار دانش آموز در این شاخه داشته باشیم.
از هنرستان های تهران چه خبر آمارثبت نام 1403 رو دارید ؟
به عنوان نمونه رشد ثبت نام درهنرستانهای فنی حرفه ای و کاردانش منطقه 5 تهران در سال تحصیلی 1403-1404 مورد بررسی قرار گرفت در پایه دهم بارشد 5 درصدی 2840 نفر ثبت نام کرده اند . به دلیل استقبال بسیار زیاد اولیا و دانش آموزان در چند مورد با تلاش مدیران، چند دبیرستان در دوره دوم به هنرستان تبدیل شد ورشته های شبکه و نرم افزار و رشته مکانیک خودرو با چند کلاس 32 نفره اضافه شد . در پایه یازدهم نیز با متقاضیان تغییر رشته و … کلاس ها جدید ایجاد شد.
مهارت آموزی چگونه می تواند تقویت شود؟
مهارت آموزی میتواند با برنامه آموزشی متنوع با استفاده از ظرفیت بخش دولتی و خصوصی، تشویق به اشتراک گذاری دانش ،پروژه های علمی و کاربردی در جهت کمک به یادگیری مهارت‌های جدید ،تسهیلات مالی (مثلا به مشاغل خانگی و سربازان مهارت آموخته )،همکاری با صنایع و اصناف برای مهارت آموزی تقویت شود.
برنامه هفتم چه تکالیفی تعیین کرده است ؟ برای تحقق این اهداف چه باید کرد ؟
برنامه هفتم توسعه اهداف متعددی را در حوزه کاردانش ومهارت آموزی دنبال می‌کند. برخی از این اهداف عبارتند از:
1.توسعه مهارت های فنی و حرفه ای
2.ارتقاء زیر ساخت های آموزشی
- تشویق به کارآفرینی
۴.تقویت همکاری با صنایع
۵. حمایت مالی و تسهیلات
برای رسیدن به اهداف برنامه هفتم توسعه که هدف گذاری آن توسعه آموزش های فنی و حرفه ای و کاردانش به افزایش 45 درصدی است می توان اقدامات زیر را انجام داد.
1.تقویت زیر ساخت های آموزشی از طریق بهبود و توسعه زیرساخت‌های آموزشی و تجهیز مراکز آموزشی به فناوری‌های نوین
۲.افزایش همکاری با صنایع به منظور تقویت همکاری بین مراکز آموزشی و صنایع برای آموزش مهارت‌های کاربردی و عملی - تشویق به کار آفرینی با ایجاد بسترهای مناسب برای کارآفرینی و حمایت از کسب‌وکارهای کوچک و متوسط
4.ارائه تسهیلات مالی با محوریت ارائه تسهیلات مالی و حمایت‌های مالی به دانش آموختگان دوره های فنی و حرفه ای
۵. برنامه های آموزشی متنوع مانند ارائه دوره های آموزشی در حوزه های مختلف مهارتی و فنی، هم در مراکز دولتی و هم در مراکز خصوصی
6.نظارت و ارزیابی مستمربا ایجاد سازوکارهای نظارتی قوی‌تر و ارزیابی مستمر پیشرفت برنامه ها
این اقدامات میتوانند به تحقق اهداف برنامه هفتم توسعه کمک کنند.
مدیران و معلمان چه نقشی در تقویت مهارت آموزی ایفا می کنند ؟
اما مدیران و معلمان و کارشناسان آموزش و پرورش نیز نقش بسیار مهمی در تقویت مهارت آموزی دارند . بی تردید برگزاری دوره های آموزشی و کارگاهها، تشویق به یادگیری مشارکتی به صورت گروهی، استفاده از فناوری های نوین وابزارهای دیجیتال برای تدریس مهارت های جدید ،ارتباط با صنایع و کارفرمایان محلی و امکان تجربه عملی برای دانش آموزان، تشویق به کارآفرینی و فرهنگ سازی آن، ارزیابی و نظارت مستمر، توسعه مهارت های نرم مانند ارتباطات، حل مسئله و کار تیمی، جذب دانش آموزان نخبه از طریق ایجاد مکانیزم های مشوق محور.
این اقدامات میتوانند کمک کنند تا به رشد مهارت آموزی در مدارس و مراکز آموزشی دست یافت.
