بهار- عضو کمیسیون اجتماعی مجلس با اشاره به چالش‌های پدیده سالمندی در کشور و تغییر هرم جمعیتی ایران در آینده نزدیک، عنوان کرد: میانگین هزینه مراقبت رسمی سالمندان در مراکز سالمندی بیش از 15 میلیون تومان است؛ بنابراین بسیاری از خانواده‌ها حتی امکان این کار را هم نخواهند داشت. با توجه به افرایش تعداد سالمندان باید به سمت مراقبت‌های غیررسمی یعنی مراقبت در منزل برویم.
به گزارش بهار از خانه ملت، طبق پیش‌بینی‌ها جمعیت ایران بعد از 25 سال یعنی سال 1428 تقریباً به 99 میلیون نفر خواهد رسید که 17.5 میلیون نفر از آن‌ را افراد بالای 65 سال تشکیل خواهد داد. بنابراین تغییرات هرم جمعیتی در ایران بیان می‌کند که در آینده نزدیک با پدیده‌ای به نام سالمندی مواجه خواهیم شد.
احمد نادری، نماینده مردم تهران و عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی درخصوص چگونگی مواجهه سیاستگذاران کشور در زمینه سالمندی و مراقبت از آن‌ها گفت: از دو بعد به این موضوع نگاه کرد؛ ابتدا اینکه در جامعه ما نسبت جمعیت سالمند در حال افزایش است و برای حل آن، در دوره پیشین مجلس شورای اسلامی قانون «حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» تصویب شد که همراه با سیاست‌های تشویقی برای ازدواج جوانان و فرزندآوری بود. بعد دیگر موضوع تاکیدش بر فراوانی و افزایش تعداد سالمندان در جامعه است که خود سالمندان و مراقبت از آن‌ها مسئله است.
این عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه در سنوات گذشته سالمندان به‌عنوان یک سرمایه اجتماعی و معنوی در کنار اعضای خانواده زندگی و مراقبت از سالمند به‌عنوان یکی از ارزش‌های فرهنگی جوامع به شمار می‌رفت و مراقبت غیررسمی به‌طور قابل‌توجهی توسط خانواده‌ها تأمین می‌شود؛ اضافه کرد: بااین‌حال با تغییرات جمعیتی سالمندان در نتیجه افزایش امید به زندگی، تغییرات در ارزش‌های اجتماعی و شکل‌گیری سبک‌های جدید زندگی، نقش‌پذیری زنان در بازار کار، تغییر الگوهای ازدواج و شکل‌گیری خانواده‌های هسته‌ای، افزایش سالمندان بالای 80 سال در نتیجۀ پیشرفت‌های پزشکی و هزینه بالای نگهداری سالمندان مبتلا به بیماری‌های مزمن و … حمایت و مراقبت از سالمندان در منزل و کنار خانواده با چالش مواجه شده است.
نادری ادامه داد: اولین فکر و سیاستی که برای برون رفت از این چالش به ذهن می‌رسد، ایجاد و گسترش مراکز رسمی مراقبت از سالمندان است؛ یعنی به عبارتی مراقبت‌های رسمی جای مراقبت‌های غیررسمی را بگیرد. با این حال بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته تأکید مجدد بر مراقبت غیررسمی یعنی زندگی سالمندان با خانواده یا زندگی سالمندان در منزل خودشان دارند. تقریباً در همه کشورهای اتحادیه اروپا، مراقبت خانگی در فصل مشترک میان نظام مراقبت بهداشتی و نظام مراقبت اجتماعی با خصایص مربوط به خود قرار دارد.
به گفته این عضو کمیسیون اجتماعی مجلس به لحاظ اجتماعی و روانشناختی مراقبت‌های رسمی (خانه سالمندان) تجربه خوبی برای مدیریت سالمندان نبوده است و سیاست‌های اجتماعی جامعه ما نیز باید به سمت فمیلیسم (زندگی سالمندان با خانواده) و مراقبت سالمندان در منزل خودشان پیش برود.
میانگین هزینه مراقبت سالمندان در مراکز سالمندی بیش از 15 میلیون تومان است
نادری در ادامه و در پاسخ به این پرسش که آیا زیرساخت‌های مراقبت از سالمندان در خانواده یا در منزل در کشور ما فراهم است؟ عنوان کرد: میانگین هزینه مراقبت رسمی سالمندان در مراکز سالمندی بیش از 15 میلیون تومان است؛ بنابراین بسیاری از خانواده‌ها حتی امکان این کار را هم نخواهند داشت. با توجه به افرایش تعداد سالمندان باید به سمت مراقبت‌های غیررسمی یعنی مراقبت در منزل برویم. در برخی از کشورهای توسعه‌یافته اعضای خانواده که از سالمندان مراقبت می‌کنند از دولت حقوق دریافت می‌کنند، در واقع خانواده‌ها به عنوان واسط و میانجی بین دولت و سالمندان هستند و خانواده این مسئولیت دولت را بر عهده می‌گیرد. همچنین موسسات مراقبت در منزل شکل گرفته است که صرفاً وظیفه آن‌ها ارائه خدمات بهداشتی، پزشکی، اجتماعی و … است؛ بنابراین یکی از زیرساخت‌ها میانجی و واسط میان دولت و سالمندان است که می‌تواند خانواده یا موسسات مراقبت در منزل باشد. که باید زمینه ایجاد و گسترش این موسسات فراهم شود.
وی با بیان اینکه نیروی انسانی متخصص یکی از مهم‌ترین زیرساخت‌های در حوزه مراقبت از سالمندان است، اضافه کرد: در کشورهای توسعه‌یافته تعداد کارکنان و متخصصان مراقبت بلندمدت بالاست؛ به‌طوری‌ به ازای 100 سالمند بالای 65 سال بیش از 4 مراقب بلندمدت وجود دارد. بااین‌وجود، در کشورهای درحال‌توسعه کمتر از یک مراقب بلندمدت وجود دارد، که در کشور ما وضعیت بدتر از این است.
عضو کمیسیون اجتماعی مجلس تصریح کرد: همچنین پارادایم جدید مراقبت از سالمندان بر فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی تأکید می‌کند که این فناوری‌ها شبکه ارتباطی و اطلاعاتی میان خانواده و خویشاوندان سالمندان، دولت، مؤسسات درمانی، اجتماعات درمانی و … را ایجاد می‌کند؛ تله‌ماتیکر یا ارائه خدمات از طریق وسایل ارتباطی جدید خدمتی رو به گسترش است که تابه‌حال نقش حاشیه‌ای در نظام ایفا کرده است. باید از فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی برای مدیریت و مراقبت از سالمندان استفاده کرد.
این نماینده مجلس با اشاره به اینکه یکی از مهم‌ترین مسائل ما در بحث زیرساخت‌های مراقبت از سالمندان، کمبود مراکز مراقبت در منزل و کمبود متخصصان توانبخشی سالمندان است، عنوان کرد: در کشور ما متولی خدمات و مراقبت‌های سالمندی، مراکز نگهداری سازمان بهزیستی است؛ به عبارت دیگر سازمان بهزیستی کشور از مهم‌ترین نهادهای حمایتی دولتی است که از طریق بودجه عمومی به افراد معلول و محروم جامعه کمک می‌کند؛ اما در حال حاضر بسیاری از طرح‌های‌ مراقبتی یا هنوز در کشور ما طراحی نشده و یا تعداد آن بسیار اندک است، به‌طوری‌که حتی سالمندان متمکن نیز نمی‌توانند، خدمات مورد نیاز خود را دریافت کنند.
نادری ادامه داد: سازمان بهزیستی باوجود 250 مرکز نگهداری شبانه‌روزی، روزانه، جامع و مراقبت در منزل سالمندان، توانسته 20 هزار سالمند را تحت پوشش مراکز خود قرار دهد؛ بنابراین ایجاد زمینه‌های بازار عرضه و تقاضای مراقبت بلندمدت ضرورت و اهمیت پیدا می‌کند. یکی از شیوه‌های تأمین هزینه مراقبت بلندمدت، بیمه مراقبت بلندمدت سالمندان است. در همین راستا باید شرکت‌های بیمه خصوصی مراقبت بلندمدت سالمندان شکل بگیرد و به‌صورت تخصصی در این زمینه فعالیت کند.
نادری در پایان گفت: کشورهای درحال‌توسعه نظیر برزیل و ترکیه به آینده‌پژوهی سالمندی در کشور پرداخته‌اند و سناریوهایی برای دهه‌های آتی کشور تدوین کرده‌اند. این کشورها سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌های رفاهی و سلامتی در حوزه سالمندان را راستای سناریوها پیش می‌برند. جمهوری اسلامی ایران نیز می‌تواند سناریوهای ده‌ساله برای تغییرات جمعیت سالمندان تدوین کند و نوع خدمت‌رسانی در سناریوها را مشخص نماید تا با بحران انبوه تقاضا خدمات سالمندی و عدم وجود عرضه خدمات سالمندی در کشور مواجه نشود.