بهار- طبق قانون هوای پاک، وزارت بهداشت بیماری‌ها و مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در ۵۷ شهر کشور و در جامعه آماری بالغ بر ۴۸ میلیون نفر را طی سال گذشته مورد بررسی قرار داده و بر اساس نتایج این بررسی، میزان مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در 1402 بالغ بر ۳۰هزار و ۶۹۲ نفر برآورد شده؛ سهم ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون از میزان مرگ‌ومیر کشور نیز ۱۲.۶ درصد است؛ این درحالیست که گفته می‌شود مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در ایران پایین‌تر از میانگین جهانی است.
به گزارش بهار از ایسنا، وزارت بهداشت بر اساس قانون موظف است آثار بهداشتی، اقتصادی و آمار و ارقام مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا را با هدف حمایت طلبی و انجام اقدامات اثربخش به منظور کاهش این مرگ‌ها بررسی کند؛ بر همین اساس هم از سال ۹۶ تاکنون نسبت به محاسبه مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا اقدام کرده و به تدریج هم بر تعداد شهرهایی که طی این بازه زمانی مورد بررسی قرار گرفته‌اند، افزوده شده است. طبق آخرین بررسی وزارت بهداشت، هزینه‌های مرگ‌های منتسب به ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون در سال گذشته نیز ۱۲میلیارد دلار یعنی حدود ۶۰۰ هزار میلیارد تومان برآورد شده است.
دکتر عباس شاهسونی – رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت در گفت‌وگوی تفصیلی با ایسنا، با اشاره به انجام این مطالعه‌ برای کمی‌سازی اثرات بهداشتی و اقتصادی منتسب به آلاینده ذرات معلق PM ۲.۵ در سال گذشته، به تشریح عوارض این معضل بهداشتی در کشور پرداخت که در پی می‌آید:
دکتر عباس شاهسونی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه «آلودگی هوای شهرهای ایران» موضوعی قدیمی است و به سال‌های اخیر مربوط نمی‌شود، اظهار کرد: سال‌های سال است آلودگی هوا را تجربه می‌کنیم؛ به طوری که مواجهه و بررسی صفحات تاریخ بیانگر این است که آلودگی هوای تهران در برخی از روزهای پیش از انقلاب اسلامی نیز گزارش شده است.
وضعیت آلودگی هوا در شهرهای کشور
شاهسونی در عین حال با بیان اینکه عمده مشکلات کشور در حوزه آلودگی هوا برای کلان‌شهرها و شهرهایی است که با پدیده طوفان گردوغبار مواجه هستند، افزود: آمار و ارقام بیانگر این است که حدود ۱۰ میلیون نفر در پایتخت سکونت دارند و به طور متوسط روزانه ۲.۵ میلیون نفر در سطح شهر تهران تردد می‌کنند. همچنین در ارتباط با طوفان‌های گردوغبار باید گفت شدت مشکلات مواجهه با این پدیده در مناطق غربی، جنوبی و جنوب‌غرب کشور بیشتر است.
استاد دانشکده بهداشت و ایمنی دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی درباره شدت آلودگی هوای کشور گفت: نتایج بررسی وزارت بهداشت بیانگر این است که میزان ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون در ۲۵ درصد از روزهای سال گذشته حدود ۱۵ میکروگرم بر مترمکعب کمتر بوده و همچنین در ۷۵ درصد از روزهای سال گذشته‌ (۱۴۰۲) از میزان رهنمود سازمان جهانی بهداشت بیشتر است.شاهسونی با بیان اینکه میزان آلاینده‌های هوا در شهرهای کوچک محدود است، خاطرنشان کرد: به دلیل اینکه منابع آلاینده هوا در شهرهای کوچک محدود است مشکلی در ارتباط با آلودگی هوا در شهرهایی از این دست وجود ندارد.
رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت در این باره ادامه داد: وزارت بهداشت، بیماری‌های منتسب به آلودگی هوا را در ۵۷ شهر طی سال گذشته مورد بررسی قرار داده و نتایج این بررسی بیان می‌کند که میزان مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا ۳۰هزار و ۶۹۲ نفر در سال ۱۴۰۲ است. سهم پایتخت از مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا طی سال گذشته ۶ هزار ۹۳۹ نفر است. همچنین سهم ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون از میزان مرگ‌ومیر کشور ۱۲.۶ درصد است. جامعه آماری ۴۸ میلیون نفری را مورد رصد و پایش قرار داده‌ایم.این استاد دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی در این باره افزود: سهم بیماری‌های مزمن انسداد ریوی از میزان مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های منتسب به ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون در ۵۷ شهری که مورد رصد قرار گرفته‌اند ۸۱۹ نفر است و به طور متوسط ۱۱.۴ درصد از مرگ‌ومیرهای ناشی از بیماری‌های مزمن انسداد ریوی، منتسب به ذرات کمتر از ۲.۵ میکرون است.
مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در ایران پایین‌تر از میانگین جهانی
وی ادامه داد: اگرچه ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون سبب مرگ برخی شهروندان می‌شود اما میزان مرگ‌های منتسب به آلودگی هوای کشور از میانگین جهانی کمتر است. کشورهای محدودی نسبت به انتشار وضعیت مرگ‌ومیرهای منتسب به آلودگی هوا اقدام کرده‌اند. وزارت بهداشت طبق قانون، آمار و ارقام بیماری‌ها و مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا را با هدف حمایت طلبی و انجام اقدامات اثربخش به منظور کاهش مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا منتشر می‌کند.
وظایف وزارت بهداشت بر اساس قانون هوای پاک
این استاد دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه وزارت بهداشت بر اساس «قانون هوای پاک» موظف است که میزان مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا را بررسی کند، افزود: وزارت بهداشت از سال ۹۶ تا به امروز نسبت به محاسبه مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا اقدام کرده و تعداد شهرهایی که طی این بازه زمانی مورد بررسی قرار گرفته‌اند، افزایش یافته است. محاسبه مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا با ۱۰ شهر آغاز شده و ۵۷ شهر در آخرین محاسبه مورد بررسی قرار گرفته‌اند. محاسبه میزان مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا را با جمعیت ۲۵ میلیون نفری آغاز کردیم و جامعه آماری ۴۸ میلیون نفری را در آخرین بررسی، ارزیابی کرده‌ایم.
شاهسونی با بیان اینکه میزان مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در کشور چین معادل یک میلیون نفر در سال است، توضیح داد: میزان مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در سطح جهان ۸ میلیون نفر در سال است.
وی با اشاره به تعداد مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا توضیح داد: اگرچه میزان مرگ‌ومیر ناشی از ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون می‌بایست کاهش یابد اما تعداد مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا یک شاخص ارزیابی برای وزارت بهداشت به حساب نمی‌آید و «جزء مرگ منتسب» برای وزارت بهداشت حائز اهمیت محسوب می‌شود.
سهم بیماری‌ها از میزان مرگ‌های منتسب آلودگی هوا
رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت درباره سهم سرطان ریه از میزان مرگ‌ومیرهای کشور اظهار کرد: سال گذشته، ۷۷۳ نفر به دلیل سرطان ریه جان خود را از دست‌داده‌اند و سهم این بیماری از مرگ‌های منتسب به ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون ۱۴.۴ درصد است.
وی درباره سهم بیماری‌های ایسکمیک قلبی از میزان مرگ‌ومیر کشور در سال گذشته نیز گفت: میزان سهم بیماری‌های ایسکمیک قلبی از میزان مرگ‌ومیر در ۵۷ شهری که مورد بررسی قرار گرفته‌اند، ۷ هزار و ۳۰۸ نفر و جزء مرگ منتسب به ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون این بیماری‌ها نیز ۱۴.۷ درصد است.
شاهسونی بیان کرد: میزان مرگ‌های سکته‌ مغزی به دلیل مواجهه طولانی‌مدت با ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون نیز ۳هزار و ۱۵۱ نفر طی سال گذشته گزارش شده و جزء مرگ منتسب سکته مغزی نیز ۱۴.۹ درصد است.
تبعات اقتصادی آلودگی هوا برای شهرها
شاهسونی با تاکید مجدد بر اینکه قانون هوای پاک برای وزارت بهداشت وظایفی در نظر گرفته، خاطرنشان کرد: وزارت بهداشت بر اساس قانون هوای پاک موظف است که میزان مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا و خسارت‌های اقتصادی ناشی از این مولفه را محاسبه کند. هزینه‌های مرگ‌های منتسب به ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون در سال گذشته ۱۲میلیارد دلار است که حدودا معادل ۶۰۰ هزار میلیارد تومان (همت) می‌شود.رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت ادامه داد: به طور متوسط گفته می‌شود که ۱۰ درصد از هزینه‌های مرگ منتسب به آلودگی هوا، به سیستم بهداشتی و درمانی تحمیل می‌شود و با توجه به میزان هزینه‌های مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا، می‌توان گفت که هزینه تحمیلی برنظام سلامت که برای درمان بیماری‌های ناشی از آلودگی هوا به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند، حدود ۶۰ همت است.
میزان مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در دو استان

رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت به عنوان مثال به میزان مرگ‌های منتسب به آلودگی هوای در دو شهر تهران و اراک طی سال گذشته اشاره کرد و به ایسنا گفت: میزان مرگ منتسب به آلودگی هوا در شهر تهران معادل ۶هزار و ۹۳۹ نفر است که سهم بیماری‌های «مزمن انسداد ریوی» و «سرطان ریه» به ترتیب ۱۲۴ و ۱۷۳ نفر است. همچنین سهم بیماری‌های «ایسکمیک قلبی» و «سکته مغزی» به ترتیب ۱۲۸۱ و ۶۹۷ نفر است.

وی طبق بررسی‌های انجام شده، هزینه‌های مرگ‌های منتسب به ذرات معلق در شهر تهران در سال گذشته را معادل ۲ میلیارد و ۷۲۲ میلیون دلار معادل ۱۳۵ هزار میلیارد تومان خواند.

شاهسونی درباره وضعیت آلودگی هوای شهر اراک نیز به ایسنا اظهار کرد: سال گذشته، میزان غلظت ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون در شهر اراک شش برابر رهنمودهای سازمان جهانی بهداشت بوده است. میزان ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون در این شهر طی ۳۴۲ روز از سال گذشته از توصیه‌های سازمان بهداشت جهانی بیشتر است و متاسفانه، شهروندان اراکی هوای پاک را طی سال گذشته تجربه نکرده‌اند.

وی درباره مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در شهر اراک نیز گفت: میزان مرگ منتسب به آلودگی هوا در شهر اراک ۶۶۱ نفر گزارش شده که سهم بیماری‌های «ایسکمیک قلبی» و «سکته مغزی» به ترتیب ۱۰۸ و ۹۴ نفر است.

به گفته شاهسونی، همچنین هزینه‌های مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در اراک ۲۵۹ میلیون دلار برآورد شده است.
تبعات اقتصادی آلودگی هوا برای شهرها

شاهسونی با تاکید مجدد بر اینکه قانون هوای پاک برای وزارت بهداشت وظایفی در نظر گرفته، خاطرنشان کرد: وزارت بهداشت بر اساس قانون هوای پاک موظف است که میزان مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا و خسارت‌های اقتصادی ناشی از این مولفه را محاسبه کند. هزینه‌های مرگ‌های منتسب به ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون در سال گذشته ۱۲میلیارد دلار است که حدودا معادل ۶۰۰ هزار میلیارد تومان (همت) می‌شود.

رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت ادامه داد: به طور متوسط گفته می‌شود که ۱۰ درصد از هزینه‌های مرگ منتسب به آلودگی هوا، به سیستم بهداشتی و درمانی تحمیل می‌شود و با توجه به میزان هزینه‌های مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا، می‌توان گفت که هزینه تحمیلی برنظام سلامت که برای درمان بیماری‌های ناشی از آلودگی هوا به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند، حدود ۶۰ همت است.
افزایش ۳۰ درصدی مراجعات تنفسی غیرعفونی به مراکز درمانی از ابتدای دی ماه

شاهسونی با بیان اینکه امسال آلودگی هوای کلان‌شهرها از هفته پایانی آذر ماه آغاز شده، توضیح داد: تعداد مراجعه‌کنندگان به مراکز درمانی دولتی از ابتدای دی ماه سال جاری به دلیل بیماری‌های تنفسی غیرعفونی حدود ۳۰ درصد افزایش یافته است. به طور قطع، افزایش مراجعه به مراکز درمانی سبب تحمیل هزینه بیشتر بر سیستم بهداشتی و درمانی کشور می‌شود و همچنین هزینه‌هایی برای مردم به دنبال دارد.
وظایفی که در قانون هوای پاک اجرا نمی‌شوند

وی در بخش دیگری از صحبت‌هایش در پاسخ به سوال ایسنا درباره قانون هوای پاک توضیح داد: قانون هوای پاک در سال ۹۶ به تصویب رسید و ابلاغ شد. اگرچه ماهیت وجودی قانون هوای پاک خوب است اما انتقادهایی به این قانون وارد می‌شود. قانون هوای پاک و آیین‌نامه‌های مرتبط با این قانون می‌توانند بسیار اثرگذار باشند. متاسفانه، برخی قوانین فقط نوشته می‌شوند و اجرایی نمی‌شوند.

عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه آیین‌نامه فنی ماده ۲ قانون هوای پاک می‌تواند بسیار راهگشا باشد، توضیح داد: این آیین‌نامه، وظایف دستگاه‌های اجرایی کشور را در ارتباط با قانون هوای پاک مشخص کرده است. این آیین‌نامه به تصویب هیات‌وزیران رسیده و در کمیته‌های تخصصی دولت مورد بررسی قرار گرفته است. به طور مثال کارشناسان وزاتخانه‌های مختلف و سازمان محیط‌زیست در کنار یکدیگر نسبت به نگارش قانون هوای پاک اقدام کرده‌اند و این آیین‌نامه پس از حضور در کمیسیون‌های مختلف دولت به تصویب هیات‌ وزیران رسیده است.