حسین راغفر، استاد دانشگاه: برنامه هفتم توسعه احتمالا ضعیفترین برنامهای است که در تمام طول برنامهریزیهای کشور، از پیش از انقلاب تا کنون شکل گرفته. عمدهترین دلیل این ضعف، اغتشاش مفهومی در بسیاری از موارد است. تناقضات با اسناد بالادستی و به ویژه تناقص با قانون اساسی و سیاستهای غلط آزادسازی و خصوصیسازی از دیگر ایرادات این برنامه است. این مشکلات میتوانند پیامدهای بسیار سنگینی برای جامعه داشته باشند. از همان ابتدای سیاستهای آزادسازی و خصوصیسازی اخطارهایی درباره پیامدهای خصوصیسازی، از جمله در بخش آموزش و پرورش اعلام شد، که شامل محروم ماندن بسیاری از اقشار جامعه از حق تحصیل را شامل میشد. فردی که حق تحصیل نداشته باشد، عملا فرصت رشد را از دست میدهد.
همچنین وقتی خدمات سلامت عمومی به دست بازار سپرده شد، جمعیت کثیری، دیگر قادر به تامین هزینههای سلامت و بهداشت خود نیستند. به همین دلیل بخش قابل توجهی از کشور به ویژه در مناطق مرزی کشور و حاشیه نشینهای اطراف کلان شهرها با مشکلات بزرگی درگیرند.
به اعتقاد من، برنامه هفتم، بی پرواترین برنامه برای آزادسازی و رهاسازی در حوزه بازار کار است. در این برنامه همه اختیارات از نیروی کار گرفته و به شکل بی سابقهای به کارفرما اعطا شده است.
همین رفتار با نیروی کار میتواند زمینه ساز افزایش مهاجرتها باشد. سیاستهای سه دهه گذشته از بعد از جنگ تا کنون، بحرانهای متعددی آفریده که بحران کنونی سیاسی، اجتماعی و اقتصادی اخیر یکی از نمادهای این تصمیم گیریهای اشتباه است.
این برنامه دارای تناقضات مفهومی است. برای مثال آن چه درباره نظامهای بازنشستگی و تامین اجتماعی مطرح شده، کاملا مغایر قانون اساسی و قوانین بالادستی است.
تناقضات اینچنینی به تعداد بالا در این برنامه موجود است و بخشهای بسیار زیادی از اقتصاد کشور از جمله صنعت برای اولین بار در این برنامه هیچ سرفصلی ندارد؛ بنابراین چگونه میتوانیم این برنامه را منسجم و یکپارچه بدانیم؟ شکست این برنامه از پیش مشخص است. متاسفانه سالهاست برنامههای توسعه شکست میخورند. همه تمرکز و توجه کشورها در برنامههای توسعه، برای پیشبرد برنامههای پیشران است و بودجه سالانه همه بخشها مشخص میشود، نهادهای مسئول شناسایی میشود و یک نظام پایش برای تحقق برنامههای توسعه تعیین میشود. اما در برنامه هفتم توسعه متاسفانه از عبارتهای کلی استفاده میشود و مشخص نشده برنامهها چگونه محقق میشوند.
برای تحقق برنامه توسعه به نظرات کارشناسی بسیار حرفهای نیاز داریم. باید گروههای مختلف و متخصص روی برنامه نظر بدهند و کمک کنند لایحه اصلاح شود، اما ظاهرا دولت بدون هیچ اصلاحی لایحه را تقدیم مجلس کرد. این که مجلس میتواند این لایحه را اصلاح کند یا اصلا چنین چیزی به صلاح است یا خیر را نمیدانیم.
ضمن این که اگر تغییری توسط مجلس انجام شود، بعدها دولت زیربار بخشهایی که توسط مجلس تغییر داده شود نخواهد رفت. آن چه در نهایت حائز اهمیت است، لزوم برنامه ریزی برای تک تک بخشهای برنامه است.
