روز جهانی زمین، نه فقط یادآور کره خاکی‌ای است که خانه مشترک ما است، بلکه فراخوانی برای باز تعریف رابطه انسان و طبیعت و اقدامی جمعی برای سیاست‌گذاری هوشمندانه و آینده‌محور است.
در سال ۲۰۲۵، وز جهانی زمین پاک در شرایطی گرامی داشته می‌شود که بحران‌های زیست‌محیطی از تغییرات اقلیمی و تنوع زیستی گرفته تا آلودگی، بیابان‌زایی و چالش‌های انرژی، به نقطه هشدار رسیده‌اند و نیازمند پاسخ‌هایی جهانی و هم‌افزا هستند.
نشست اخیر وزرای محیط زیست گروه بریکس را می‌توان نقطه عطفی در تقویت دیپلماسی زیست‌محیطی جنوب جهانی دانست، تلاشی هم‌افزا برای تثبیت جایگاه کشورهای در حال توسعه در معادلات اقلیمی. این نشست بر سه محور اصلی استوار بود؛ تعمیق چندجانبه‌گرایی زیست‌محیطی، توسعه دیپلماسی زیست‌محیطی و تأکید بر اصل «مسئولیت‌های مشترک، اما متفاوت»؛ اصلی که به انتقال فناوری، تأمین مالی و ارائه پشتیبانی فنی از سوی کشورهای توسعه‌یافته مشروعیت می‌بخشد. کشورهای بریکس در سال‌های اخیر ابتکارات متعددی را برای ارتقای حکمرانی زیست‌محیطی به اجرا گذاشته‌اند که از آن جمله‌اند:
سکوی فناوری‌های زیست‌سازگار بریکس: سازوکاری برای ترویج نوآوری سبز و تبادل فناوری‌های پاک
طرح رودخانه‌های پاک: اقدامی برای بازسازی اکوسیستم‌های آبی و مقابله با آلودگی منابع آب
مشارکت زیست‌محیطی شهری بریکس: مدلی برای افزایش تاب‌آوری شهرها در برابر تهدیدات اقلیمی و توسعه زیرساخت‌های سبز
شبکه جوانان زیست‌محیطی بریکس: بستری برای آموزش و پرورش رهبران زیست‌محیطی آینده
این اقدامات به‌روشنی نشان می‌دهند که عبور از بحران‌های زیست‌محیطی صرفاً با تکیه بر فناوری ممکن نیست، بلکه نیازمند دگرگونی‌های فرهنگی، تغییر سبک زندگی، آموزش گسترده و حضور فعال جوامع محلی در تصمیم‌گیری‌ها است، هر اقدام مؤثر و پایدار باید بر پایه آگاهی عمومی و مشارکت اجتماعی بنا شود.
چالش‌هایی که در بیانیه‌های بریکس برجسته شده‌اند، با شرایط زیست‌محیطی ایران هم‌خوانی بسیاری دارند؛
گذار به انرژی‌های پاک: کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و مقابله با آلودگی هوا، هم در ایران و هم در کشورهای بریکس در اولویت قرار دارد.مدیریت منابع طبیعی و معدنی: شفافیت قانونی، ارزیابی‌های زیست‌محیطی و مشارکت جوامع محلی در بهره‌برداری از منابع، ضرورتی انکارناپذیر است.
مقابله با بیابان‌زایی و تخریب سرزمین: استفاده از تجارب موفق جهانی در احیای سرزمین و مدیریت منابع، می‌تواند بخشی از راه‌حل مشترک باشد.
توسعه اقتصاد زیستی: اقتصادی سبز با محوریت فناوری‌های نوین و کاهش ردپای اکولوژیک، مسیر هوشمندانه‌ای برای اشتغال و پایداری است.
روز زمین، آغازی برای بازاندیشی در آینده زمین است و کنفرانس اقلیمی COP۳۰ در برزیل، صحنه‌ای برای هم‌راستاسازی سیاست‌ها و تقویت دیپلماسی کشورهای در حال توسعه است. جمهوری اسلامی ایران می‌تواند با استفاده از تجارب خود در قالب همکاری‌های بریکس، در این کنفرانس با صدایی منسجم و نقشی مؤثر ظاهر شود. این مشارکت، هم تأمین‌کننده منافع ملی است، و هم زمینه‌ساز انتقال فناوری‌های پاک و جذبسرمایه‌گذاری سبز خواهد بود.
زمین، تنها خانه ما است، آینده آن در گرو تصمیم‌هایی است که امروز اتخاذ می‌کنیم. اکنون زمان آن فرا رسیده که با اتکا به ظرفیت‌های ملی، بهره‌گیری هوشمندانه از فرصت‌های بین‌المللی، و تقویت همبستگی اجتماعی، آینده‌ای تاب‌آور، پایدار و عدالت‌محور برای نسل‌های آینده رقم بزنیم.