فیروزه نعیمی، روزنامه نگار:
بازخوانی نقش بی‌بدیل معلمان در توسعه انسانی؛ روز معلم، فرصتی برای اندیشیدن است
همزمان با دوازدهم اردیبهشت‌ماه، سالروز شهادت استاد مرتضی مطهری و روز معلم، آیین‌های مختلفی در سراسر کشور برگزار می‌شود. بررسی اخبار منتشرشده در رسانه‌های رسمی و محلی، نشان‌دهنده‌ی توجه گسترده به این مناسبت و تأکید مسئولان بر نقش معلمان در توسعه کشور است.
در تهران، آیین گرامیداشت روز معلم با سخنرانی وزیر آموزش و پرورش در سالن همایش‌های وزارتخانه برگزار شد. وزیر در سخنان خود ضمن تبریک این روز به جامعه فرهنگیان کشور با اشاره به نقش کلیدی معلمان در تربیت نسل آینده و اهمیت عدالت آموزشی، بر ضرورت ارتقای وضعیت معیشتی و منزلت اجتماعی فرهنگیان، گفت:
«معلمان، معماران تربیت‌اند؛ سرمایه‌هایی که هیچ زیرساختی بدون حضور و مشارکت فعال آنان شکل نخواهد گرفت. امروز بیش از هر زمان، باید به وضعیت معیشت، منزلت و کرامت معلم اندیشید و باید تلاش کنیم تا معلمان در همه نقاط کشور از فرصت‌های برابر رشد و ارتقاء برخوردار باشند. نظام آموزشی نیازمند نوسازی، بر پایه دانش معلمان است.»
در مشهد، اصفهان، اهواز و شهرهای دیگر نیز مراسمی برگزار و بسیاری از دانش‌آموزان نیز با نوشتن دل‌نوشته‌ها، طراحی پوستر یا اهدا گل، تلاش کردند تا بخشی از محبت خود را به معلمان‌شان ابراز کنند.
شاید امروز، بیش از برگزاری مراسم، جامعه نیازمند بازخوانی نقش بنیادین آموزش در توسعه پایدار باشد؛ نقشی که با توجه و حمایت از معلم، می‌توان آن را احیا و تقویت کرد. در برخی مناطق، به معلمان نمونه جوایزی اهدا و از پیشکسوتان عرصه آموزش تقدیر و ضمن تبریک این روز به جامعه فرهنگیان، مطرح کردند؛
«معلم، رکن اساسی تربیت در جامعه است و بی‌تردید هیچ کشوری بدون آموزش و تلاش معلمان خود نمی‌تواند به توسعه پایدار دست یابد.»
همچنین؛ «مهم‌ترین سرمایه نظام تعلیم و تربیت، نیروی انسانی متعهد و متخصص است که در خط مقدم جهاد علمی و اخلاقی قرار دارد. توسعه آموزشی بدون توجه به وضعیت معلمان، ناقص و بی‌ثمر خواهد بود.»
آحاد جامعه و خصوصا دستگاه های مختلف دولتی و حاکمیتی هر سال از اهمیت مقام معلم و ضرورت توجه همه جانبه به معلمان و فرهنگیان کشور را گوشزد می کنند اما آنچه همانند این “کارناوال تبریک و سخنرانی در وصف معلم”، همه ساله تکراری است، پا برجا بودن مشکلات و سختی های رفاهی و معیشتی معلمان است.
در حالی که متوسط حقوق ماهانه شاغلان کشور طبق آمار رسمی به ۱۸ تا ۲۰ میلیون تومان رسیده، بسیاری از معلمان کشور با حقوقی حدود ۱۰ تا ۱۳ میلیون تومان، آن‌هم با تأخیر در پرداخت، بدون مزایای واقعی و با کمترین امکانات رفاهی، بار آموزش نسل آینده را به دوش می‌کشند. شغلی که سال‌هاست در حرف مورد احترام است، اما در عمل به نظر می رسد با بی‌توجهی سیستماتیک روبه‌روست.
معلمی امروز، فقط ایستادن پای تخته نیست. در دورانی که مدارس به سمت هوشمندسازی پیش می‌روند، فشار بر معلمان بیشتر از همیشه است. آموزش‌های پی‌در‌پی درباره‌ی سامانه‌های مجازی، برنامه‌ریزی‌ درسی دیجیتال، تهیه‌ی محتوای چندرسانه‌ای، همه و همه وقت و انرژی مضاعفی از معلمان می‌گیرند. اما در کنار این مسئولیت‌ها، دستمزدها همچنان بر مبنای مدل سنتی پرداخت می‌شود؛ بدون هیچ توجهی به رشد حجم کار.
هر مقطع، سختی‌های خودش را دارد از بچه‌های کوچک و نیازهای ویژه‌شان در ابتدایی که گاهی به دلیل نبود مشاوره مناسب، مشکلات اجتماعی و روحی بیشتری دارند، تا نوجوانانی که در دبیرستان‌ها با چالش‌های هویتی، خانوادگی و اجتماعی روبه‌رو هستند. در بسیاری از مدارس که دانش‌آموزان اتباع خارجی یا خانواده‌های بی‌سواد در آن‌ها حضور دارند، معلمان با چالش‌های خاصی مواجه هستند. این معلمان نه تنها باید دروس رسمی را به این دانش‌آموزان آموزش دهند، بلکه باید با مشکلات اجتماعی و فرهنگی این خانواده‌ها نیز دست و پنجه نرم کنند. دانش‌آموزانی که ممکن است برای یادگیری به زبان مادری‌شان مشکل داشته باشند یا در شرایط اقتصادی دشوار زندگی کنند، نیازمند حمایت ویژه‌ای هستند که اغلب از سوی جامعه یا نهادهای حمایتی دیده نمی‌شود.
در سیستم اداری کشور، آموزش‌وپرورش یکی از پرجمعیت‌ترین و هم‌زمان کم‌بودجه‌ترین نهادهاست. تراکم دانش‌آموز در برخی کلاس‌ها به بیش از ۴۰ نفر می‌رسد. فضای فیزیکی مدارس در بسیاری از مناطق بحرانی است. با این‌حال، معلم همچنان ایستاده؛ گاهی با چشم‌های خسته، با لباس ساده، اما با دل پر از امید. شاید وقت آن رسیده باشد که «اهمیت آموزش» نه فقط در تریبون‌ها، بلکه در بودجه‌ها، قوانین حمایتی و شرایط کاری دیده شود.