با وجود تصریح قانون اساسی بر آموزش رایگان، مدارس غیردولتی با شهریه‌های نجومی و مدارس دولتی با دریافت پول تحت عنوان «کمک به مدرسه»، خانواده‌ها و دانش‌آموزان را زیر فشار مالی و روانی قرار داده‌اند.
به گزارش بهار از رکنا، اصل سی قانون اساسی تصریح می‌کند: «دولت موظف است وسایل آموزش و پرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد.» با این حال، واقعیت امروز مدارس کشور فاصله‌ای آشکار با این اصل قانونی دارد.
سال‌ها پیش با تأیید قانون‌گذار، مدارس غیردولتی در نظام آموزشی شکل گرفتند. قرار بود این مدارس مکمل مدارس دولتی باشند؛ اما حالا به جایی رسیده‌اند که شهریه‌های نجومی دریافت می‌کنند. احمد محمودزاده، رئیس سازمان مدارس و مراکز غیردولتی می‌گوید: «سال گذشته کف شهریه ابتدایی ۱۰ و نیم میلیون بود، امسال از ۱۳ میلیون تومان شروع می‌شود. تنها یک و نیم درصد مدارس زیر ۲۰ میلیون شهریه دارند و دو درصد مدارس هم بالای ۱۰۰ میلیون.» حتی گزارش‌هایی وجود دارد که برخی مدارس به رقم‌های سرسام‌آور بالای ۳۰۰ میلیون تومان رسیده‌اند.
این در حالی است که مدارس دولتی، بنا بر قانون، باید مأمن دانش‌آموزان باشند و از هرگونه شهریه مصون بمانند؛ اما والدین از واقعیتی دیگر خبر می‌دهند: دریافت پول‌های میلیونی تحت عناوینی مانند «کمک به مدرسه». یکی از والدین با تلخی می‌گوید: «نه آنقدر فقیرم که نتوانم این پول را بدهم، نه آنقدر بیکار که دنبال شکایت باشم. اما این پول زور است.»
مبالغی که مدارس دولتی طلب می‌کنند، از چند میلیون تا بیش از ۱۵ میلیون تومان متغیر است؛ برای مثال یک مدرسه در شهر تهران به والدین اعلام کرده است که می بایست ۱۵ میلیون تومان کمک به مدرسه پرداخت کنند. همچنین این پیشنهاد را هم در نظر گرفته اند که می توانند ۵ میلیون تومان در لحظه ثبت نام، ۵ میلیون تومان در طول سال و ۵ میلیون تومان در زمان دریافت کارنامه پرداخت کنند! در مدارس دیگر، رقم‌ها ۱۲ میلیون یا ۸ میلیون تومان است.
پدر یکی از دانش آموزان که قصد دارد در رشته طراحی و دوخت تحصیل کند به رکنا می گوید که از او خواسته اند ۱۲ میلیون تومان پرداخت کند!
شکایت هم عملا راه به جایی نمی‌برد؛ چراکه دانش‌آموزان ناچارند زیر نظر همان مدیری درس بخوانند که متهم به دریافت‌های غیرقانونی هستند.
در مقابل، مسئولان وزارت آموزش و پرورش می‌گویند دریافت هرگونه وجه اجباری ممنوع است. علیرضا کاظمی، وزیر وقت آموزش و پرورش تأکید می‌کند: «مدارس دولتی شهریه ندارند و اگر مدرسه‌ای چنین مبلغی دریافت کند، نه قابل قبول است و نه مورد تأیید وزارتخانه.» اما او یک مورد دیگر را اضافه کرده است: «کمک‌های مالی خانواده‌ها باید صرفاً داوطلبانه و با مدیریت انجمن اولیا و مربیان باشد.» صحبتی که حرف قبلی را به گونه ای زیر سوال می برد که دست مدیران مدارس را برای دریافت وجه با عنوان «کمک به مدرسه» باز می گذارد.
والدین اما راهی برای اعتراض ندارند. یکی از این والدین در گفت و گو با رکنا می گوید: مدیر مدرسه دولتی عادی، مبلغی را بابت کمک به مدرسه حین ثبت نام از ما درخواست کرده است. من می توانم این مبلغ را پرداخت کنم؛ ولی از آنجایی که قانونی نیست و ترجیح می دهم دولت همانطور که قول داده، آموزش رایگان را برای فرزندان ایران فراهم کند، این پول را پرداخت نکردم ولی می شناسم والدینی را که به دلیل فقر مالی، نمی دانند چه کنند و حتی می شناسم والدینی را که بیشتر از پولی که مدرسه درخواست می کند پرداخت می کنند. اگر همه والدین متحد شوند و در برابر این قانون گریزی مدارس بایستند، شاید بتوان راه به جایی برد ولی من با شکایتم، می دانم که شرایط تحصیلی برای فرزندم را در این مدرسه سخت کرده ام. چون اطمینان دارم این مدیر از محل خدمتش عزل نخواهد شد و در نهایت فرزندم، باید در این مدرسه تحت فشار مدیر و معاونان مدرسه درس بخواند!
کودکانی که از همان سال‌های ابتدایی تحصیل، به جای لذت یادگیری، با «پول زور» و «تبعیض» آشنا می‌شوند، چگونه می‌توانند آینده‌ای روشن داشته باشند؟ دولتی که مردم را به فرزندآوری تشویق می‌کند، آیا توان تأمین ابتدایی‌ترین نیاز آنها یعنی «آموزش رایگان و برابر» را ندارد؟