بهار- این روزها همچنان پخش تبلیغات غیرحرفهای و حاشیهساز در صداوسیما را شاهد هستیم؛ از تبلیغ کالاهای بیاعتبار و مضر گرفته تا اجرای نادرست تبلیغ که اتفاقا پخش یکی از آنها (کِرم جوانسازی) در همین این روزها، صدای خیلیها را درآورده است. مدیران رسانه ملی، اغلب پخش تبلیغات اینچنین را به کمبود بودجه در صداوسیما نسبت دادهاند و اینکه این سازمان مکلف است بخشی از بودجه مصوب خود را از طریق همین تبلیغات به دست آورد؛ اما پرسشی که به میان میآید اینکه حالا که این سازمان با افزایش بودجه قابل توجهی روبهرو شده، بهتر نیست بر بعضی بخشها از جمله تولید و پخش برنامهها و خصوصا ساماندهی تبلیغات، تمرکز بیشتری شود؟
به گزارش بهار از ایسنا، با تغییراتی که مجلس شورای اسلامی در لایحه بودجه اعمال کرده است گویا بودجه صداوسیما و قوه قضائیه نسبت به سال جاری ۵۸ درصد افزایش خواهد یافت؛ این در حالی است که رشد بودجه اغلب دستگاهها در سال آینده حدود ۱۲ درصد است. در روزهای گذشته و پس از انتشار این خبر، انتقادهایی روانه تصمیمگیرندگان و مسوولان صداوسیما شد که این رسانه بر مبنای چه عملکردی قرار است با چنین افزایش بودجهای مواجه شود؟
پرسشی جدی که در ادامه توضیح روابط عمومی سازمان صداوسیما را به همراه داشت مبنی بر اینکه، افزایش نسبی بودجه صداوسیما در برنامه هفتم با توجه به وظایف و تکالیف جدید و فراوانی است که برای صداوسیما در بند الف ماده ۷۷ در نظر گرفته شده است که افزایش تعهد چندبرابری برخی تولیدات همچون پویانمایی، تولید هزاران قسمت مجموعه تلویزیونی، دهها قسمت مجموعه الف ویژه، صدها قسمت مستند فاخر و تولید مجموعههای تلویزیونی استانی و افزایش قابل توجه تولید برنامههای حوزه کودک و نوجوان، جوان، خانواده، سبک زندگی اسلامی ایرانی و برنامههایی با هدف امید آفرینی و تقویت انسجام ملی و … از آن جمله است.
اما فارغ از مبلغی که قرار است سال آینده عاید سازمان صداوسیما شود و تعداد برنامهای که این سازمان ملزم به ارائه آن است، آنچه برای مخاطب و اهالی رسانه اهمیت دارد، تاثیر محسوس افزایش بودجه بر کیفیت برنامههاست.
بر این اساس اگر قرار است هزینه بودجه صداوسیما بالاتر برود، میتوان این انتظار را داشت که تبلیغات در صداوسیما ساماندهی شوند و با توجه با اینکه بخشی از بودجه صداوسیما از تبلیغات تامین میشود، این مطالبه را میتوان داشت که هر تبلیغ غیراصولی روی آنتن نرود.
بر اساس اصل ۱۱ مجموعه ضوابط تولید آگهیهای رادیویی و تلویزیونی، آگهی بازرگانی نباید به هیچ وجه متضمن فریب بوده و فراتر از واقعیت، کالا یا خدمات مورد نظر را با ادعای خلاف واقع معرفی کند، همچنین از اغراق باید پرهیز شود.
همچنین بر اساس اصل ۱۲ این آئیننامه، استفاده از عبارات و قیود تکراری اخباری، چون اطلاعیه، اطلاعیه – توجه، توجه – مژده، مژده – اطمینان بخش – مطمئن، کاملاً سالم، کاملا بهداشتی و استفاده از صفات مطلق ساز و اغراقآمیز هم در آگهی مجاز نیست.
اصل ۳۰ این دستورالعمل هم تأکید دارد که نشان دادن تاثیر آنی استفاده از وسایل درمانی مانند لاغر شدن فوری و یا به تصویر کشیدن فرآیند تأثیر داروها، شامپوها، مواد شوینده، روغنها، بر بدن انسان به هر شیوهای از آن جمله تمهیدات انیمیشن مجاز نیست.
برای یک تبلیغ تلویزیونی صرفاً در دست داشتن مدت زمان بیشتری از آنتن و پخش و هرچه بیشتر کشدار کردن شعارهای تبلیغاتی کافی نیست؛ تبلیغات اصول و فنونی میخواهد و باید مقید به رعایت مسائلی باشد که اثرات سوء جانبی بر کالبد جامعه بر جای نگذارد. تبلیغ همان طور که از ریشهاش پیداست، ابزاری برای رساندن و انتقال پیام است اما آیا از هر بستری میتوان برای رساندن پیام استفاده کرد؟
به همین منظور حمیدرضا شکری خانقاه ـ استاد ارتباطات ـ دربارهی ادامهدار بودن تبلیغات غیراصولی در صداوسیما و لازمه ساماندهی تبلیغات در این سازمان، چنین توضیح میدهد: همه تبلیغاتی که شما در تمام رسانهها میبینید بُعد تجاری دارند و شرکتهای مختلف برای نشان دادن ظرفیتها، توانمندیها و به نمایش گذاشتن خودشان نیاز دارند که محصول خودشان را تبلیغ کنند. این تبلیغ میتواند در نشریات مکتوب یا در رسانههایی مثل صداوسیما باشد. بنابراین خود تبلیغ به خودی خود یک فرآیند اصولی و خوب است و برای اینکه مردم از وجود برخی محصولات و پتانسیل و خدمات آگاه شوند، لازم است و تا محصولی تبلیغ نشود به وجود آن پی نمیبرند اما نکته اینجاست که چه تبلیغاتی اصولی است و چه تبلیغاتی اصولی نیست.
وی درباره تبلیغات در مراجع رسمی از جمله صداوسیما می گوید: اگر این پرسش را بپرسیم که آیا مراجع رسمی مثل صداوسیما این مجوز را دارند که هر تبلیغی را بپذیرند یا نه، در جواب باید گفته خیر اینگونه نیست. رسانههای رسمی یک شاخصه ارزیابی دارند همانگونه که این شاخصه را در تولید اخبار سیاسیشان لحاظ میکنند، همانگونه که در مورد مسائل اجتماعیشان حساسیت نشان میدهند، در مورد کارهای بازرگانی و تجاری هم بایستی یکسری ابزارها و شاخصهایی را داشته باشند که هر محصولی را از هر شرکتی ـ چه راست و چه دروغ ـ فقط به صرف اینکه تجاری یا بازرگانی بوده نپذیرند. با توجه به اینکه صداوسیما از بودجه ملی استفاده میکند، هر تبلیغی را نباید بپذیرد؛ خصوصا تبلیغاتی که باعث ترویج یک نوع مصرفگرایی میشود حداقل در نظام جمهوری اسلامی ممنوع است.