محمد ساوالان پور
جمعیت و نیروی مولد و جوان به عنوان یکی از پایه های اصلی قدرت و رشد اقتصادی و اجتماعی کشورها محسوب می شود بطوری که قدرت و توسعه هر کشور در رابطه با نیروی انسانی و جمعیت معنا پیدا می کند و حرکت به سمت توسعه همه جانبه نیاز جدی به توسعه و ارتقاء سرمایه انسانی دارد. نرخ جوانی جمعیت در فرآیند توسعه نقش بسیار مهم و استراتژیکی ایفا می نماید بطوری که سرمایه انسانی مولد می تواند در بحران ها و بزنگاه های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی ضامن بقا و تعیین کننده کفه قدرت باشد.
امروزه یکی از چالش های مهم در سطح دنیا و به تبع آن کشور ما نقص در چرخه زادآوری است که در آینده ای نزدیک سبب آسیب های اساسی همچون افزایش سن ازدواج، رشد نرخ سالمندی، تکثر بازنشستگی، کمبود نیروی کار، کاهش رشد جمعیت کشور و در نهایت پیری جمعیت خواهد گردید. در گذشته به سبب به اجرا درآمدن سیاست‌های اشتباه و عدم ایجاد توازن جمعیتی، یکی از چالش های مهم آینده کشور کمبود جمعیت جوان و اضافه شدن سالمندان به بدنه اجتماع است که ضمن ایجاد بحران سالخوردگی، مسبب وقفه در چرخه توسعه کشور و تحمیل هزینه های متعدد، هنگفت و غیرقابل جبران فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی می باشد.
در طی دهه های گذشته به سبب فرهنگ سازی اشتباه و الگوهای رفتاری ناکارآمد، نرخ باروری کاهش و به تبع آن با تغییر در ساختار خانواده و کمرنگ شدن نقش حامیان خانوادگی، زوج های جوان نیز به طور طبیعی دچار فوبیای تنهایی در مسیر فرزندآوری و فرزندپروری گردیده اند که در صورت ادامه این روند این بحران در سال های آتی نیز حادتر دنبال خواهد شد، البته وجود باورها و نگرش های ناصحیح خانواده ها و زوجین به داشتن فرزند را نیز نمی توان نادیده گرفت بطوریکه در بسیاری از این خانواده ها حتی با وجود رفاه نسبی نیز اقبالی به بچه دار شدن شاهد نیستیم و ترویج تفکرات غلط فرهنگی نیز سبب گردیده بچه دار شدن را به مثابه عنصر محدود کننده آزادی و مانعی برای ادامه تحصیل و ارتقاء شغلی دانسته و در خوشبینانه ترین حالت روی به جریان تک فرزندی بیاورند که خود سبب آسیب و عارضه های متعدد روحی، روانی و شخصیتی در فرزندان می گردد که تبعات نامبارک آن در بزرگسالی دامن خانواده، جامعه و حاکمیت را می گیرد لذا فرهنگ سازی صحیح در این حوزه، پای کار آمدن همه نهادهای ذیصلاح علی الخصوص دستگاه های ناظر و جریان ساز فرهنگی را می طلبد که تکلیف بیشتری را بر گرده خویش دارند آنهم در مقطعی که ما شاهد پدیده نابهنجار جایگزین شدن حیوانات خانگی به جای فرزندان در کانون خانواده ها می باشیم.
زمانی که سخن از فرزندآوری به میان آورده می شود در نظرگرفتن دغدغه های خانواده در اولویت برنامه‌ها قرار می گیرد و مهم ترین مولفه ایجاد نقصان در چرخه فرزندآوری در ابتدای امر مشکلات و دغدغه‌های اقتصادی بنظر می رسد که نهیب آن هر روز بیش از قبل به گوش می رسد و به عقیده کارشناسان و فعالان حوزه جمعیت، این پدیده ناشی از ناهمگنی درآمد با سبد هزینه‌های خانواده می‌باشد بطوریکه شاهد هستیم تنگناهای….
…. درآمدی و مالی خیل کثیری از بانوان را نیز همپای مردان وارد بازار کار نموده و این خود وضعیت را بغرنج تر از قبل کرده است.
البته عده ای نیز پیوند دادن بحران کاهش فرزندآوری به مشکلات اقتصادی، را یک باور غلط میدانند و سنگ محک اینان نسل قبل تر از ما می باشد که با وجود مشکلات اقتصادی بیشتر و امکانات رفاهی کمتر، هر کدام دارای فرزند زیاد بودند حال آنکه شاهد می باشیم شرایط نابسامان معیشتی و نبود امنیت اقتصادی سبب گردیده تا نه تنها از فرزندآوری بلکه از ازدواج نیز فاصله گرفته ایم و دغدغه شغلی و به مهمترین مسئله جوانان تبدیل گردیده که بسیاری از آنها را نیز به سبک زندگی تجردی سوق داده است.
با همه این احوالات یادآور می شویم که هم اکنون کشور در شرایط پنجره باز جمعیتی موقت قرار دارد و فقط سال‌های اندکی فرصت باقیست تا با اقدامات اصلاحی و سیاستگذاری های درست از روند کاهش فرزندآوری و افزایش روند سالمندی جلوگیری کرد که اگر این فرصت طلایی مغتنم شمرده نشود و از این پنجره باز عبور کنیم امکان بهینه سازی این چرخه معیوب و ترمیم ساختارهای جمعیتی و به دنبال آن تحقق رشد و توسعه پایدار به پایین ترین سطح ممکن رسیده و عملاً تا حدودی ناممکن می گردد و بحران بزرگی آینده کشور را به چالش خواهد کشید.با توجه به برهان و بینه های متعدد نیاز به یادآوری بیش از این به مسئولان امر نمی باشد که فرزند آوری ریشه در ازدواج دارد و در شرایط کنونی که ازدواج به یک آرزو و معضل پرهزینه تبدیل شده، بر پایه درآمد شکل می گیرد و لازمه کسب درآمد نیز دارا بودن شغل است و شغل نیز با امنیت آن معنا پیدا می کند و حال این کلاف سردرگم را کدام دستان توانا خواهند گشود…؟
بی شک هرکس به اندازه مسئولیتی که بر دوش می کشد در مقابل نسل آینده مسئول بوده و در این برهه است که فرآیند قرارگرفتن مسئولانه حاکمیت در کنار نهاد مولد خانواده، همراه با ایجاد یک رابطه درست و منطقی براساس اعتمادسازی، انگیزه افزایی و امیدآفرینی، متضمن به سامان رسیدن این مهم می باشد.
