بهار- ایرج فاضل، رییس جامعه جراحان ایران، اخیرا گفته است: «استقبال از رشته پزشکی در کنکور یا ادامه تحصیل در رشته‌های تخصصی پزشکی با مشکل جدی مواجه شده به گونه‌ای که در آزمون‌های اخیر، حتی یک داوطلب برای جراحی عروق نداشتیم و به همین ترتیب، بعضی دیگر از رشته‌های تخصصی هم خالی می‌ماند و باید ۱۰ سال دیگر، متخصصان این رشته‌ها را از خارج وارد کنیم و دوباره بیماران را برای جراحی‌های تخصصی به خارج بفرستیم.»
به گزارش بهار از فرارو، طی سال‌های اخیر، کاهش تعداد پزشکان متخصص از یک سو و افزایش روند مهاجرت پزشکان از کشور، از سوی دیگر، به مشکلات حوزه بهداشت و درمان آسیب رسانده است. اواخر سال گذشته بود که محمد رئیس‌زاده، رئیس سازمان نظام پزشکی کشور با اشاره به کاهش استقبال پزشکان از ورود به ۳ رشته تخصصی پزشکی گفت: «با مشکل کمبود ورود پزشکان به رشته تخصصی بیهوشی مواجه هستیم.»
مهاجرت فزاینده و نگرانی از آینده پزشکی کشور
موضوع افزایش مهاجرت پزشکان و پرستاران از کشور نه جدید است و نه عجیب، بسیاری از پزشکان در سودای درامد بالاتر و امکانات و شرایط بهتر از اروپا تا آسیا و حتی کشور‌های حاشیه خلیج فارس را برای مهاجرت انتخاب می‌کنند. اما این موضوع اخیرا ابعاد ترسناکی به خود گرفته است. تا جایی که افزون بر مقام‌های وزارت بهداشت و دانشگاه علوم پزشکی کشور، واکنش دادستانی کشور را نیز برانگیخته است.
حجت الاسلام موحدی، دادستان کل کشور اخیرا در دیدار با رئیس شورای عالی سازمان نظام پزشکی، ضمن اشاره به اهمیت موضوع سلامت تن و روان انسان گفت: «منزلت و جایگاه جامعه پزشکی و پیشرفت‌های قابل توجه کشور و حرکت ایران در مرز‌های دانش پزشکی دنیا بسیار حائز اهمیت است. نفس مهاجرت و گردش نخبگانی برای تحصیل و کسب علم در سطح دنیا تا حدودی طبیعی است و تحلیل درست و کارشناسی از مهاجرت پزشکان و اتخاذ تدابیر متناسب در این زمینه را مستلزم علت کاوی دقیق آن دانست.»
ایرج فاضل، رئیس جامعه جراحان و وزیر سابق بهداشت ایران، نیز اخیرا نسبت به کمبود پزشک متخصص در کشور هشدار داد و گفت که با ادامه این وضعیت ناگزیر می‌شویم که از خارچ پزشک وارد کنیم. وی گفت: «امروز استقبال از رشته پزشکی در کنکور یا ادامه تحصیل در رشته‌های تخصصی پزشکی با مشکل جدی مواجه شده به گونه‌ای که در آزمون‌های اخیر، حتی یک داوطلب برای جراحی عروق نداشتیم و به همین ترتیب، بعضی دیگر از رشته‌های تخصصی هم خالی می‌ماند. اگر اوضاع به همین منوال پیش برود، «باید ۱۰ سال دیگر، متخصصان این رشته‌ها را از خارج وارد کنیم و دوباره بیماران را برای جراحی‌های تخصصی به خارج بفرستیم».
دشواری دوره‌ها و خودکشی‌هایی که رو به افزایشند
محمد رئیس‌زاده، رئیس کل سازمان نظام پزشکی ایران اخیرا و در جریان کنگره مشترک قلب و عروق ایران از خالی ماندن ظرفیت‌های پزشکی در رشته‌های قلب و عروق ابراز نگرانی کرده و گفته است: «به رغم وجود ۱۰۰ هزار پزشک عمومی در کشور، ظرفیت برخی رشته‌های تخصصی در حد زیر ۴۰ درصد پر می‌شود. امسال در رشته مهم جراحی قلب و عروق حدود ۳۰ درصد ظرفیت تربیت نیروی جراح قلب در کشور پر شد، در جراحی قلب اطفال اوضاع به مراتب نگران‌کننده‌تر است، در جراحی عروق تقریباً به عدد صفر نزدیک شده‌ایم، در رشته بیهوشی ۲۰ درصد، در رشته اطفال ۳۶ درصد، در طب اورژانس زیر ۵ درصد ظرفیت‌ها پر شده‌است.»
به گفته اغلب فعالان حوزه بهداشت و درمان در کشور، عدم علاقه پزشکان عمومی برای شرکت در آزمون دستیاری یا رفتن به سمت تخصص‌هایی از جمله قلب و عروق، عمدتا به شرایط تحصیل، عدم به روزرسانی قوانین قدیمی، مداخلات غیرتخصصی خلاف قانون، وضعیت نیروی انسانی حوزه سلامت و زنجیره تربیت نیروی متخصص در نظام سلامت کشور است. افزون بر این ها، فشار‌های روانی که در حین گذراندن دوره‌ها به برخی دانشجویان این رشته وارد می‌شود نیز در افزایش نارضایتی‌ها و کناره گیری از تخصص بی تاثیر نیست.البته مسئله این است که ماجرا به همین جا ختم نمی‌شود و برخی از افراد، در خطر فروپاشی‌های روانی قرار گرفته و گاه تا مرز خودکشی نیز پیش می‌روند.
رضا لاری‌پور، سخنگوی سازمان نظام پزشکی ایران در این باره می‌گوید: «حجم کار داده شده به یک رزیدنت، بسیار بالا است و عدم تناسب دریافتی این افراد نسبت به فعالیت‌هایی که انجام می‌دهند، بسیار زیاد است. یک رزیدنت قادر نیست به تنهایی در شهر تهران خانه‌ای را اجاره کند و دیگر هزینه‌های زندگی از جمله مایحتاج روزمره خود را تهیه کند. ناامیدی رزیدنت‌ها نسبت به آینده شغلی نیز وجود دارد و می‌بیینند، وضعیتشان بر خلاف تصوراتشان پیش از ورود به حوزه پزشکی بوده است.»
پیشتر انجمن علمی روان‌پزشکان ایران، در نامه‌ای به ابراهیم رئیسی، در مورد افزایش آمار بالای خودکشی بین رزیدنت‌ها هشدار داد و تداوم این روند را زمینه‌ساز «فروپاشی نظام سلامت» دانست. در این نامه انجمن علمی روان‌پزشکان دلیل این فراوانی را فشار‌های اجتماعی، اقتصادی و شغلی ذکر کرده است.
به گفته رئیس کل سازمان نظام پزشکی ایران به رغم وجود ۱۰۰ هزار پزشک عمومی در کشور، ظرفیت برخی رشته‌های تخصصی در حد زیر ۴۰ درصد پر می‌شود. امسال در رشته مهم جراحی قلب و عروق حدود ۳۰ درصد ظرفیت تربیت نیروی جراح قلب در کشور پر شد، در جراحی قلب اطفال اوضاع به مراتب نگران‌کننده‌تر است، در جراحی عروق تقریباً به عدد صفر نزدیک شده‌ایم، در رشته بیهوشی ۲۰ درصد، در رشته اطفال ۳۶ درصد، در طب اورژانس زیر ۵ درصد ظرفیت‌ها پر شده‌است.