بهار- ماجرای کمبود شیرخشک بیش از آنکه ناشی از مشکلات تولید باشد ، ریشه د ر سیاستگذاریهای پیچید ه و ناد رست، تخصیص نامناسب یارانه و تاخیر د ر وارد ات شیرخشکهای رژیمی د ارد ؛ موضوعی که با روایتهای غیر د قیق به نگرانیهای خانواد هها د امن زد ه است و د ر واقع همه واقعیت گفته نمیشود .
ماجرای کمبود شیرخشک د ر مقاطع مختلفی د ر سه سال اخیر به صد ر اخبار سلامت آمد ه و برخی خانواد هها اعتراضهایی د ر این زمینه د اشتهاند اما این کمبود به عوامل مختلفی ارتباط د ارد و نمیتوان با کلیگویی د ر این زمینه اظهار نظر کرد . کلیگوییهایی که علاوه بر برخی رسانه های د اخلی د ر شبکههای فارسی زبان خارجی نیز به شکل د یگری مشاهد ه میشود و د ر واقع، همه واقعیت گفته نشد ه و فقط بر کلید واژه «کمبود شیرخشک»، موج سواری شد ه و د ر شرایط سخت اقتصاد ی، نگرانی خانواد ههایی که نوزاد د ارند ، بیشتر میشود .
نکته مهم د یگر د ر این رابطه اینکه کمبود ها بیشتر به شیرخشکهای رژیمی و البته بخشی از آنها مربوط است و نه همه انواع شیرخشک یا شیرخشکهای رگولار؛ ولی این تفکیک معمولا د ر رسانهها مورد توجه قرار نگرفته و به طور کلی از کلید واژه «کمبود شیرخشک» استفاد ه میشود .
به گفته تولید کنند گان، میزان تولید و توزیع شیرخشک د ر کشور، د ر سال جاری و با توجه به شرایط موجود مانند جنگ و قطعی برق، حتی از سالهای گذشته نیز بیشتر بود ه است. د ر عین حال، بر اساس آمارهای سازمان غذا و د ارو د ر سال گذشته، بیشتر شیرخشکهای مورد نیاز د ر کشور تامین میشود و فقط حد ود ۵ د رصد ، وارد اتی است؛ این ۵ د رصد هم محد ود به شیرخشکهای رژیمی خاصی میشود که به طور کلی د ر جهان توسط چند شرکت د ر حال تولید است.
رئیس انجمن تولید کنند گان شیرخشک اطفال گفت: تولید کنند گان شیرخشک د ر کشور هر سال نسبت به سال گذشته، بیشتر تولید کرد هاند ؛ میزان تولید شیرخشک رگولار یا عاد ی د ر تمام برند های د اخلی، از ابتد ای امسال تا اواسط تیر ۱۴۰۴ د ر کشور، ۲۲ میلیون عد د یا قوطی بود ه که بیشتر از سالهای گذشته است. یعنی تولید کنند گان شیرخشک، امسال با توجه به شرایط خاص کشور و قطعی برق و کمبود نقد ینگی، تاکنون بیشتر از سالهای قبل، شیرخشک رگولار یا عاد ی تولید کرد هاند .
هانی تحویل زاد ه اد امه د اد : ظرفیت سالانه صنایع تولید شیرخشک د ر کشور، ۱۲۳ میلیون قوطی ۴۰۰ گرمی است که سال گذشته، ۶۵ میلیون قوطی شیرخشک رگولار یا عاد ی د ر کشور مورد مصرف قرار گرفت. د ر واقع صنایع شیرخشک کشور، ظرفیت تولید بیش از د و برابر مصرف را د ارند .ظرفیت سالانه صنایع تولید شیرخشک د ر کشور، ۱۲۳ میلیون قوطی ۴۰۰ گرمی است که سال گذشته، ۶۵ میلیون قوطی شیرخشک رگولار یا عاد ی د ر کشور مورد مصرف قرار گرفت. د ر واقع صنایع شیرخشک کشور، ظرفیت تولید بیش از د و برابر مصرف را د ارند
وی اضافه کرد : حد ود ۱۵ د رصد از شیرخشکهای مصرفی د ر کشور، از نوع رژیمی است که بیش از نیمی از این موارد را تولید میکنیم و د ر این موارد کمبود ی ند اریم؛ ولی نیمی از این شیرخشکهای رژیمی، وارد اتی هستند که د ر این موارد با کمبود هایی مواجه میشویم.
تصمیمهای اشتباه، د استان شیرخشک را به اینجا کشید
به گفته کارشناسان، د استان شیرخشکهای رژیمی و کمبود های آن هم تحت تاثیر طرح د ارویار است. د ارویار، طرحی حمایتی بود که د ر د ولت سیزد هم اجرا شد ؛ از جمله اهد اف آن میتوان به کنترل قیمت و د سترسی به د ارو اشاره کرد . د ر این طرح، یارانه د ارو به جای مصرف کنند ه نهایی به تولید کنند ه یا وارد کنند ه و سپس به د اروخانهها پرد اخت میشود . د ر اهد اف این طرح، موارد ی مانند جلوگیری از قاچاق نیز آمد ه است.
البته موضوع یارانه شیرخشک کمی پیچید هتر شد ؛ یعنی پرد اخت این یارانه، بر اساس جزء ۲ بند «الف» تبصره ۸ قانون بود جه ۱۴۰۳ بر عهد ه سازمان هد فمند ی یارانهها گذاشته شد . مسیری که منجر به نارضایتی تولید کنند گان و د اروخانهها به د لیل تاخیر د ر پرد اختیهای مربوط به شیرخشک شد .
رئیس انجمن تولید کنند گان شیرخشک اطفال د ر این زمینه گفت: د ر سال ۱۴۰۰ تصمیمهایی د رباره شیرخشک گرفته شد که تاکنون آثار آن باقی ماند ه است. شیرخشک تنها کالایی محسوب میشود که چند ین یارانه به آن تخصیص د اد ه شد ه و د ر نتیجه با قیمت بسیار ارزان د ر اختیار مرد م قرار میگیرد . د ر واقع یارانه شیرخشک هم به تولید کنند ه و هم به عرضه کنند ه یا د اروخانهها د اد ه میشود . این د و یارانه باعث میشود که قیمت شیرخشک د ر ایران نسبت به کشورهای همسایه بسیار کاهش پید ا کند که همین موضوع، زمینه قاچاق را فراهم میکند .
وی افزود : سیاستگذاریهای ناد رست باعث شد ه که مصرف شیرخشک به شکل غیرضروری افزایش پید ا کند ؛ د ر واقع یارانهای به شیرخشک تخصیص میگیرد که قیمت آن را بسیار کاهش د اد ه و تمایل خانواد هها برای مصرف شیرخشک توسط نوزاد بیشتر میشود .
آیا مصرف شیرخشک بیشتر از نیاز واقعی است؟
میزان مصرف شیرخشک د ر نوزاد ان به عوامل مختلفی مانند سن، وزن و نیازهای نوزاد بستگی د ارد . هرچند پزشکان د ر این زمینه نظرهای متفاوتی د ارند اما برآیند نظرها این است که نوزاد د ر ماه به حد ود ۸ قوطی شیرخشک نیاز د ارد .
متخصص زنان و زایمان و فوق تخصص نازایی د ر این رابطه به خبرنگار سلامت ایرنا گفت: میزان نیاز کود ک به شیرخشک به سن و وزن او بستگی د ارد ؛ نوزاد انی که وزن بیشتری د ارند ، نیاز بیشتری به شیرخشک خواهند د اشت. نیاز کود ک به شیرخشک د ر ابتد ای تولد ، حد ود ۱۰۰ سی سی و ۶ تا ۸ بار د ر روز، برای یک تا ۶ ماه، ۱۵۰ سی سی و ۵ تا ۶ بار د ر روز و ۶ تا ۱۲ ماه نیز ۲۰۰ سی سی و ۴ تا ۵ بار د ر روز خواهد بود . نوزد انی که نارس بود ه یا با وزن کم متولد شد ه یا مشکل رفلاکس یا عد م تحمل لاکتوز د ارند ، به برند های خاصی از شیرخشک نیاز خواهند د اشت که توسط متخصص اطفال تجویز میشود . گاهی نیز امکان د ارد شیرخشک به صورت ترکیبی با شیر ماد ر تجویز شود .
برای نوزاد ان کمتر از ۶ ماه، به صورت ماهانه به حد ود ۸ تا ۱۰ قوطی شیرخشک نیاز است که هر قوطی برای ۳ تا ۷ روز استفاد ه میشود
پریسا طاهرزاد ه اد امه د اد : هر پزشک اطفال امکان د ارد که برند های خاصی را تجویز کند که این موضوع بستگی به مشکلات نوزاد مانند رفلاکس معد ه، عد م تحمل گلوکز یا حساسیت به پروتئین گاوی د ارد . به طور کلی و د ر موارد طبیعی، اگر برند ها تغییر کند ، مشکلی نیست و البته به سن نوزاد بستگی د ارد و اگر نوزاد مبتلا به کولیک (قولنج) باشد ، امکان د ارد که تغییر برند شیرخشک را به سختی تحمل کند .
طاهرزاد ه بیان کرد : برای نوزاد ان کمتر از ۶ ماه، به صورت ماهانه به حد ود ۸ تا ۱۰ قوطی شیرخشک نیاز است که هر قوطی برای ۳ تا ۷ روز استفاد ه میشود و اگر قوطی باز شد ه، د ر یک ماه مورد استفاد ه قرار نگیرد ، باید د ور ریخته شود . اگر نوزاد مشکلاتی مانند عد م تحمل لاکتوز د اشته باشد ، باید از برند های خاص شیرخشک استفاد ه کند ؛ ولی د ر حالت طبیعی، برند ها آثار مشابهی د ارند .
تحویل زاد ه نیز د ر این زمینه گفت: میزان مصرف شیرخشک د ر کشور د ر سال ۱۴۰۰، حد ود ۴۵ میلیون قوطی بود که د ر سال ۱۴۰۳ به حد ود ۶۵ میلیون قوطی رسید . پس از ۴ سال میزان مصرف شیرخشک د ر کشور حد ود ۵۰ د رصد افزایش د اشته، د ر حالیکه کاهش تولد د اشتیم.
رئیس انجمن تولید کنند گان شیرخشک اطفال افزود : روی قوطی شیرخشک نوشته شد ه که هر نوزاد د ر ماه باید ۸ قوطی مصرف کند اما د ر د وره قبل ریاست سازمان غذا و د ارو، اصرار شد که ۲۰ قوطی ماهانه به نوزاد د اد ه شود ؛ این میزان مصرف چه لزومی د ارد ؟ د ر واقع میزان ارائه شیرخشک بیش از نیاز واقعی مصرف نوزاد ان است.
وی اظهار کرد : پزشکان نباید د ر زمینه شیرخشکهای رگولار یا عاد ی مد اخلهای کنند زیرا این موارد با هم فرقی نمیکنند . از طرفی د ر مورد برخی برند ها نیز نباید اصرار شود ولی د ر مورد شیرخشکهای رژیمی، پزشک میتواند روی یک برند خاص به د لایل پزشکی تاکید کند .
مشکل سر ۵ میلیون قوطی شیرخشک سالانه است
به گفته تولید کنند گان، تفاوت چند انی میان شیرخشکهای رگولار یا عاد ی وجود ند ارد و مصرف این نوع شیرخشک کاملا به ذائقه نوزاد و طعم بستگی د ارد ؛ اما ماجرا د رباره شیرخشکهای رژیمی قد ری متفاوت است. این شیرخشکها که بخشی از آن وارد اتی است، کاملا به تامین و تخصیص ارز وابسته هستند و اگر تاخیر یا تعللی د ر این زمینه صورت بگیرد ، با کمبود مواجه خواهد شد .
گزارشهایی که مبنی بر کمبود شیرخشک د ر برخی رسانهها منتشر میشود ، مربوط به شیرخشکهای رژیمی است؛ این د سته از شیرخشکها د ر د نیا فقط د ر چند شرکت خاص تولید میشود
تحویل زاد ه د ر این زمینه گفت: گزارشهایی که مبنی بر کمبود شیرخشک د ر برخی رسانهها منتشر میشود ، مربوط به شیرخشکهای رژیمی است؛ این د سته از شیرخشکها د ر د نیا فقط د ر چند شرکت خاص تولید میشود و چون امکان د ارد که مقاطع تخصیص ارز برای وارد ات، با زمان تولید شیرخشک رژیمی د ر آن کشور مطابقت ند اشته باشد ، زمان برای وارد ات از د ست میرود ؛ ولی با این حال، مشابه یک برند شیرخشک رژیمی د ر بازار وجود د ارد .
وی اد امه د اد : تولید برخی شیرخشکهای رژیمی د ر کشور ساد ه است که از جمله این موارد میتوان به شیرخشکهایی اشاره کرد که لاکتوز باید د ر آن حذف شود ؛ ولی برخی شیرخشکها نیازمند ماد ه موثرهای هستند که به طور مثال فقط یک شرکت د ر فرانسه تولید میکند زیرا مصرف آن کم است و برای شرکتها صرفه اقتصاد ی ند ارد . محصول نهایی این مد ل شیرخشکهای رژیمی از کشورهایی مانند فرانسه وارد میشود .
سیاستگذاری و مد یریت ناد رست؛ واقعیت ماجرای کمبود شیرخشک
رئیس انجمن تولید کنند گان شیرخشک اطفال اظهار کرد : فرض کنید شرکتی که شیرخشک رژیمی خاصی را تولید میکند ، سالی یک بار اعلام میکند که قصد تولید د ارد و همان زمان باید برای خرید ، د رخواست د اد ؛ حالا فرض کنید د ر تخصیص ارز، تعلل رخ بد هد ، د ر نتیجه امکان وارد ات گرفته میشود . د ر حال حاضر همکاری لازم از طرف سازمان غذا و د ارو انجام میشود و لیست د رخواست ارز به موقع و منظم به بانک مرکزی ارسال میشود ؛ اما د ر سه سال گذشته، این طور نبود و لیست د رخواست ارز شرکتها به بانک مرکزی ارسال نمیشد .
تحویل زاد ه گفت: شیرخشکهای رژیمی باید بر اساس تجویز پزشک مورد مصرف قرار گیرد اما د ر عین حال د ر برخی موارد ، برند های مختلف د ر بازار وجود د ارد . د ر برخی برند های اند ک هم مشابهی وجود ند ارد که «آپتامیل پپتی» از جمله همین موارد است. مصرف کل شیرخشکهای رژیمی مربوط به حساسیتهای پروتئینی د ر کشور حد ود ۵ میلیون قوطی د ر سال است.
اگر د رباره جوانی جمعیت حرف میزنیم، شیرخشک رژیمی را هم به موقع تامین کنیم
چند سالی میشود که هر قوطی شیرخشک با کد ملی د ر اختیار خانواد هها قرار میگیرد و د ر نتیجه خروج آن از د اروخانه به ساد گی اتفاق نمیافتد . از طرفی، طعم و مزه شیرخشک این طور نیست که به راحتی د ر صنایع غذایی مورد استفاد ه قرار گیرد و باید با مواد د یگری مخلوط شود . به طور مثال، استفاد ه از شیرخشک برای تولید بیسکوییت نیز معقول نیست و باز کرد ن تعد اد زیاد ی قوطی ۴۰۰ گرمی شیرخشک، ساد ه نخواهد بود البته باید به این نکته تاکید کرد که از لحاظ اقتصاد ی، استفاد ه از شیرخشک نوزاد برای صنایع غذایی بسیار اقتصاد ی است زیرا مواد اولیه شیرخشک با ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی وارد شد ه و د ر د اروخانهها نیز یارانه د ریافت میکند .
ماجرای پیچید ه شیرخشک ابعاد مختلفی د ارد ؛ از مصرف بیش از حد توسط خانواد هها تا ارزانی شیرخشک نسبت به کشورهای همسایه که نتیجهای جز قاچاق به د نبال نخواهد د اشت. از طرفی موضوع تامین و تخصیص ارز برای وارد ات مواد اولیه و محصول نهایی شیرخشک رژیمی نیز وجود د ارد .
اگر میخواهیم مشکل شیرخشک حل شود ، باید ساختار آن تغییر کند ؛ یعنی به جای تخصیص یارانه به تولید کنند ه یا توزیع کنند ه (د اروخانه)، باید به مصرف کنند ه نهایی، یارانه د اد ه شود البته به نظر میرسد که سازمان غذا و د ارو به د نبال حل این مشکل است اما آنقد ر شرایط تخصیص یارانه شیرخشک پس از اجرای طرح د ارویار پیچید ه شد ه که هنوز مشکلات پیرامون آن برطرف نشد ه است.
آخرین نکته و شاید مهمترین موضوع هم این است که اگر د رباره جوانی جمعیت حرف میزنیم، باید به موارد ی مانند تامین شیرخشکهای رژیمی نیز توجه کنیم؛ موضوعی که به راحتی میتواند خانواد ههایی که فرزند ند ارند را با ترسهایی فراتر از مشکلات اقتصاد ی و مسکن مواجه کند و بیخیال پد ر و ماد ر شد ن، کند .
