زهرا زارع، روزنامه نگار:
اربعین، که در بیستم ماه صفر برگزار می‌شود، فراتر از یک مناسبت صرفاً دینی برای شیعیان است و به یک پدیده اجتماعی-سیاسی با ابعاد جهانی تبدیل شده است. این مراسم، که ریشه در شهادت امام حسین (ع) در کربلا در سال ۶۱ هجری قمری دارد، نمادی قدرتمند از مقاومت در برابر ظلم، همبستگی انسانی و وحدت امت اسلامی است. از همان آغاز، پیام‌های عاشورا مبنی بر عدالت‌خواهی و ایستادگی در برابر ستم در فرهنگ شیعه نفوذ کرد و به تدریج در ملیت‌های مختلف گسترش یافت. ریشه‌های اربعین نه تنها در مکتب تشیع، بلکه در بسترهای گسترده‌تر اجتماعی و فرهنگی، از جمله مفاهیم وفاداری به اهل بیت و مواجهه با باطل، جای دارد. پیاده‌روی اربعین نیز که همه اقشار جامعه را به یک هدف مشترک متصل می‌کند، از سنت‌های صوفیانه و تجربه‌های تاریخی ملت‌ها در مواجهه با ظلم سرچشمه می‌گیرد. در قرون اخیر، با رشد ارتباطات بین‌المللی و رسانه‌های نوین، اربعین به یک تجربه فراملی و فرامذهبی تبدیل شده که از مرزهای جغرافیایی عبور کرده و به زبان‌های گوناگون روایت می‌شود.
لسفه اربعین با مفاهیمی چون ایثار، استقامت و صبر در برابر ظلم گره خورده است. این رویداد، در امتداد مکتب عاشورا، بر پیگیری حقیقت و وفاداری به اصول الهی و انسانی تأکید دارد و نشان می‌دهد که ایمان واقعی با عمل و تعهد اجتماعی محقق می‌شود. اربعین پیامی آشکار از وحدت و همبستگی انسانی است؛ مردمانی از فرهنگ‌ها و زبان‌های مختلف در کنار هم به سوی هدفی واحد حرکت می‌کنند که نمادی از مقاومت در برابر بی‌عدالتی است. از جنبه‌های اخلاقی و معنوی، اربعین افراد را به بازنگری در اولویت‌های رفتاری و تقویت ارزش‌هایی نظیر از خودگذشتگی، کمک به نیازمندان و احترام به دیگران دعوت می‌کند.
مراسم اصلی اربعین شامل پیاده‌روی از نقاط مختلف جهان به سمت کربلا، به ویژه مسیر نجف تا کربلا است. شرکت‌کنندگان از تمام گروه‌های سنی با شور و شوق در این مسیر قدم می‌زنند و در برنامه‌هایی چون زیارت، نماز جماعت، دعا و مراسم عزاداری شرکت می‌کنند. موکب‌ها یا خیمه‌های خدماتی نیز نقش حیاتی در ارائه غذا، نوشیدنی، دارو و امکانات استراحت به زائران دارند. این موکب‌ها نمادی از بخشش و مهمان‌نوازی بوده و توسط شبکه‌ای از فعالان مردمی و نهادهای دینی مدیریت می‌شوند که به تقویت مسئولیت اجتماعی و ترویج کار گروهی کمک می‌کنند. آداب فردی و جمعی شامل راه رفتن با نیت خالص، احترام به مردم محلی و مراقبت از محیط زیست در طول مسیر است.
در دهه‌های اخیر، اربعین به یک فرصت مهم برای تعامل بین‌المللی تبدیل شده است؛ مسلمانان از کشورهای مختلف در آن مشارکت می‌کنند و گروه‌های دینی، علمی و فرهنگی از سراسر جهان در آن حضور می‌یابند که نشان‌دهنده گسترش دیپلماسی مردمی است. تصاویر و روایت‌های اربعین به سرعت از طریق رسانه‌های سنتی و شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود و به ایجاد همبستگی جهانی و فهم مشترک از ارزش‌های آزادی، عدالت و انسانیت کمک می‌کند. این رویداد همچنین به تقویت وحدت اسلامی و گفتگو میان فرق و مذاهب مختلف کمک کرده و می‌تواند منبع الهام برای جوامعی باشد که با چالش‌های فرقه‌ای روبرو هستند. از سوی دیگر، اربعین فرصت‌های اقتصادی برای کارآفرینان در حوزه‌های گردشگری، خدمات‌رسانی و تولید محتوا ایجاد می‌کند.
تأثیرات اجتماعی و سیاسی اربعین نیز قابل توجه است؛ این مراسم با گردآوری گروه‌های اجتماعی مختلف حول یک هدف مشترک، به تقویت حس وحدت و همزیستی مسالمت‌آمیز کمک می‌کند. در برخی مناطق، اربعین به عنوان یک عامل تحریک‌کننده در بیداری اسلامی دیده شده و تجربه دیدن عدالت و خدمت به دیگران را تقویت می‌کند که می‌تواند به آگاهی اجتماعی و تغییرات مردمی منجر شود. از نظر اقتصادی، حضور گسترده زائران به افزایش تقاضا برای خدمات و در نتیجه ایجاد فرصت‌های شغلی موقتی و پایدار منجر می‌شود. همچنین، آداب، موسیقی و هنرهای نمایشی مرتبط با اربعین به شکل‌دهی هویت فرهنگی جوامع مختلف کمک کرده و میراث آن را به نسل‌های آینده منتقل می‌کند. در نهایت، اربعین بیش از یک رویداد دینی است و می‌توان آن را به عنوان یک پدیده اجتماعی-سیاسی با پیامدهای عمیق فرهنگی، اقتصادی و جهانی در نظر گرفت که می‌تواند در آینده نیز به عنوان یک مدل الهام‌بخش برای گفتگوهای دیپلماتیک، همکاری‌های مردمی و تقویت ارزش‌های انسانی در سطح جهانی باقی بماند.