روز جهانی محیط زیست، که هر سال در نیمه خرداد ماه برگزار می‌شود، فرصتی برای افزایش آگاهی و اقدام جهانی در راستای حفاظت از محیط زیست است. در این روز، ما به عنوان شهروندان جهانی، متعهد می‌شویم که نه تنها آگاهی خود را در مورد مسائل زیست‌محیطی افزایش دهیم، بلکه گام‌های عملی برای حفاظت از کره زمین برداریم. روز جهانی محیط زیست یادآوری می‌کند که ما تنها ساکنان این سیاره نیستیم، بلکه مسئولیت مشترکی در حفاظت از آن داریم و این روز فرصتی است برای تجدید نظر در روابط خود با طبیعت و تلاش برای ایجاد تعادلی پایدار بین فعالیت‌های انسانی و نیازهای محیط زیست.
بی تردید رسانه‌ و روزنامه‌نگاری به عنوان رکن چهارم دموکراسی، نقشی حیاتی در ارتقای سلامت محیط زیست و همچنین اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی جامعه در مورد مسائل محیط زیستی دارند. آن‌ها می‌توانند با برجسته‌سازی مسائل زیست محیطی، ایجاد مسئولیت اجتماعی و بهبود رفتارهای زیست محیطی، در حفظ محیط زیست نقش بسزایی ایفا کنند. انعکاس دادن نقاط قوت و ضعف در مدیریت محیط زیست، به ایجاد فرهنگ دوستی با محیط زیست و رشد دانش زیست محیطی کمک نموده و ترویج و تبلیغ راه‌های حفظ و حراست از محیط زیست و ارائه راهکارهای عملی برای مقابله با چالش‌های زیست محیطی، می‌تواند به توسعه پایدار و حفاظت از محیط زیست کمک شایانی کند.
در ایران، با توجه به اصل پنجاهم قانون اساسی که حفاظت از محیط زیست را وظیفه‌ای عمومی تعریف کرده، رسانه‌ها و روزنامه نگاران می‌توانند با پوشش خبری مناسب و آموزش‌های لازم، در افزایش سواد زیست محیطی و ارتقاء دانش عمومی نقش موثری داشته باشند. با این حال، وضعیت محیط زیست در ایران همچنان نگران‌کننده است و رتبه ایران در شاخص عملکرد محیط زیست نشان‌دهنده نیاز به اقدامات بیشتر در این زمینه است.
روزنامه‌نگاری تحقیقی در حوزه محیط زیست نقش بسیار مهمی در افزایش آگاهی عمومی، تحریک بحث‌های عمومی و تأثیرگذاری بر تصمیم‌گیری‌های سیاسی دارند. این نوع روزنامه‌نگاری با تمرکز بر تحقیقات دقیق و عمیق، به بررسی و گزارش مسائل زیست‌محیطی می‌پردازد و می‌تواند به شکل‌گیری فهم عمومی و تغییرات نگرشی و رفتاری در جامعه کمک کند. مؤلفه‌های کلیدی روزنامه‌نگاری تحقیقی محیط زیست شامل درک زبان و روش علمی، دانش راجع به رویدادهای زیست‌محیطی تاریخی آگاهی از آخرین تصمیمات و سیاست‌گذاری‌ها و توانایی ارائه اطلاعات به صورت قابل فهم برای عموم است و به دلیل تمرکز بر مسائلی مانند تغییرات آب و هوایی، بحران‌های طبیعی و تأثیرات جوامع صنعتی بر طبیعت، به یک موضوع جهانی تبدیل شده است.
روزنامه‌نگاری تحقیقی محیط زیست می تواند با ارائه گزارش‌های دقیق و مستند، به ایجاد تغییرات مثبت در سیاست‌ها و رفتارهای جامعه کمک کند که در نهایت به حفظ و بهبود شرایط زیست‌محیطی بیانجامد. در ایران، با توجه به بحران‌های محیط زیستی که با آن رو به رو هستیم، افزایش سطح آگاهی از توسعه پایدار و نقش روزنامه‌نگاران و خبرنگاران محیط زیست در این مسیر بسیار حائز اهمیت است. تقویت جایگاه روزنامه‌نگاری محیط زیست از طریق آموزش و اقناع مدیران ارشد و رسانه‌ها برای راه‌اندازی و تقویت نقش و جایگاه دانش آموختگان این رشته در دانشگاه‌ها بسیار می‌تواند به گسترش این حوزه کمک کند و دست باز رسانه ها و روزنامه نگاران با بررسی و گزارش عمیق در مورد مسائل زیست‌محیطی، افزایش آگاهی عمومی، افشاگری سوءاستفاده‌ها و تشویق اقدامات برای حل مشکلات زیست‌محیطی را موجب می گردد.
البته باید این نکته مهم را در نظر داشته باشیم که روزنامه‌نگاری تحقیقی در مورد محیط زیست با چالش‌های منحصر به فردی نیز روبرو است. آنها اغلب در معرض خطر آزار و اذیت، ارعاب و حتی خشونت از سوی کسانی هستند که می‌خواهند فعالیت‌های آنها را پنهان کنند. علاوه بر این، یافتن اطلاعات و داده‌های مربوط به مسائل زیست‌محیطی می‌تواند دشوار باشد و گزارش این مسائل به گونه‌ای که برای عموم قابل فهم باشد، نیز می‌تواند چالش برانگیز باشد اما با وجود این چالش‌ها، روزنامه‌نگاری تحقیقی همچنان ابزاری مهم برای محافظت از محیط زیست است و آنها با تعهد به گزارش دقیق و شجاعانه، می‌توانند به ایجاد تفاوت واقعی در جهان کمک کنند. روزنامه نگاری محیط زیست یک ضرورت حیاتی برای محیط زیست و این خاک گهربار است و با وجود چالش‌هایی مانند ضعف فرهنگ عمومی، سیاست گذاری های نامطلوب، محدودیت های قانونی و امنیتی، سختی دسترسی به اطلاعات، تهدید و ارعاب و کمبود منابع، همچنان نقشی حیاتی در حفاظت از زمین و محیط زیست ایفا می‌کند.
در پایان خاطر نشان می گردد هرکس به اندازه مسئولیتی که بر دوش میکشد در قبال آینده و آیندگان باید پاسخگو بوده پس باید قدرشناس تمامی فعالان رسانه محیط زیست بوده و تا سرحد توان بلندای صدای آنان باشیم.