بخش پایانی

در ادامه گرایشی جدید از هيئت هاي پاپ با ساختاری تحت عنوان شبه‌هيئت، جامعه و مذهبیون را شگفت زده کرد. شبه‌هيئات، در شهرهاي بزرگ و صنعتي، در مناطق مرفه‌نشين، و به صورت موقت و چند روزه ظاهر مي شوند و اعضاي آنها را دختران و پسران جوان تشكيل مي‌دهند. شبه‌هيئات، مكان مشخص و ثابتي ندارند و با تجمعات پراكنده در خيابان ها و ميدان هاي اصلي و پرتردد شهر به وجود مي آيند و فاقد برنامه‌ي خاص و مدونی می باشند. هرچند بعضي از این برنامه‌ها به صورت خودجوش و پراكنده ظاهر مي‌شود اما با توجه به رویکرد و کارکردهای این نوع از هیئات بی ساختار میتوان آنها را نمونة افراطي هيئات پاپ تلقي کرد که فقدان مرجعيت هنجاري ديني و رواج نگرش ديني منفك از شريعت و آميخته با تساهل وتسامح هيئات پاپ، بستر مناسبي براي ظهور، حيات و هنجارشكني‌هاي پيرامونشان فراهم آورده ‌است.
اشکال بزرگی که امروزه بر رشد، اشاعه و گسترش و عدم جلوگیری از این انحرافات موثر بوده، رویکرد روزافزون طیف خاصی از جوانان به سبک های خاص موسیقایی، اشعار بکار رفته در متن آن ها و شکل مجلس گردانی ها بوده و این موضوع بازار بسیار گسترده ای را برای تولید و فروش فیلم کلیپ های این مجالس فراهم کرده و گردش مالی بسیار بزرگی را موجب شده که بعضا موجبات خروج برخی از مداحان جوان و اطرافیان آن ها از زندگی مطابق مشی اهل بیت و منطبق با عرف و نگاه عمومی به شخصیت یک مداح اهل بیت عصمت و طهارت را فراهم کرده است همچنین این موضوع خود به عاملی برای مقاومت در مقابل انتقادات و ارشادات مشفقانه دلسوزان تبدیل شده و تحت لوای عنوان جذب جوانان، بابی برای عدم توجه به اشکالات مذکور را فراهم کرده است.
در عصر حاضر شاهد هستيم که نحوه عملكرد هيئات مذهبي در برگزاري مراسم عزاداري نسبت به سالهاي گذشته بسيار تفاوت كرده است كه در برگزاري مراسم عزاداري هاي ايام محرم بسيار شاهد آن بوده و هستیم. اين امر زاييده عواملي است كه بر روند اين جريان موثر بوده اند که از جمله اين عوامل مي توان به تغيير شرايط اجتماعي جامعه، مطالبات نسل جديد از اين فرهنگ، ساختار شكني، تنوع خواهي، تغيير و فراموشي ارزش هاي قديمي، جوان بودن جامعه، شور جواني، تهاجم فرهنگي، تك بعدي شدن مراسم ها و راه پيدا كردن بدعت ها و خرافات در اين دستگاه نام برد. با اندكي نگرش مي توان دريافت كه ساختار فرهنگي هيئات دستخوش دگرگوني گرديده است كه از جمله آن تغيير در ارزشها و آداب و رسوم مجالس است كه شايد كمتر سنتي باقي مانده باشد كه دچار اين هجمه نشده باشد. از سينه زني و زنجير زني گرفته تا قمه زدن و نخل كشي كه كم كم به بازي و حربه اي براي بازيگرانش تبديل شده و سبب تغيير ديد عامه مردم گرديده است.
باتوجه به مطالب پیشگفته و با وجود همه این موارد و معضلات نباید از کارکردهای مهم و ابعاد اجتماعی و فرهنگی هیئات غافل شد، از جمله كاركردهاي عميق هيئت ها را نقش رسانه اي آن ها مي دانند. انسانها ارتباطاتشان براساس تبليغ روبرو حاصل مي شود و هيئت ها چه هنگامي كه واعظي وعظ مي كند كه در دسترس مخاطب است و چه هنگام خواندن مصيبت، از نزديك حس معنوي را در خود احساس مي كند، یک رابطه دوسويه و چندسویه در میان آنـها برقرار مي شود. آنهايي كه با هيئت ها مانوس هستند تصديق مي كنند كه هيئت مذهبي با تمام محتوايي كه در آن ارائه مي شود اثرات روان شناسي متعددي را به همراه دارد كه از جمله آن حس معنويت، دينداري، دگر خواهي، آرامش، حمايت، الگوپذيري، ايجاد اميد و نشاط، آگاهي، معرفت، بصيرت، تعقل و در نهايت تحكيم بنياد خانواده و تثبيت اخلاق مي باشد.
هيئات علاوه بر كاركرد انتقال پيام، نقش اجتماعي و سياسي و حتي اقتصادي نيز داشته است. به طور كلي چون جنس پيام ديني گرم و دروني است، مناسب ترين شيوه انتقال پيام و ماندگارترين آن را از طريق هيئت است و هيئت ها تاكنون غير از انتقال مباني و اصول اعتقادي و ديني كه كاركرد فرهنگي اجتماعي دارد، جامعه پذيري و هدايت يابي از راه تقويت هويت فرد و پيوند با گروه هاي اجتماعي و انتقال ارزش ها و هنجارهاي اجتماعي را در جامعه نهادينه كرده اند و علاوه بر آن در محله هاي قديمي هيئت نقشي مانند شوراهاي محلي را عهده دار بوده است و در رفع نارسايي ها و گرفتاري هاي اهالي خود اثرگذار بوده است و عامل صيانت محله در برابر جريانات انحرافي بوده است كه جوانان و نوجوانان در آن نقشي اساسي را ايفا مي كردند. بطور قطع يكي از اثرات روانشناختي و اجتماعي بسیار مثبت و موثر هيئت، مشاركت جويي اعضاي آن در تمام بخش هاي هيئت بوده و نسل هاي مختلفي كه در هيئت ها براساس هدفي مقدس و واحد جمع مي شوند و با عشق و علاقه در راه رسيدن به مقصود تلاش مي كنند مدلي است كه بايد به آن توجه ويژه نمود.
بعنوان نمی از یمی باید این کلام را نصب العین همه متولیان و ذینفعان این حوزه قرار داد که وقتي موضوعي لباس مناسب بر تن نداشته باشد، اصل انديشه آن نيز زير سوال مي رود و مهم تر و حساس تر آنجاییست که پای باور و اعتقادات افراد یک جامعه در میان باشد. درست است که با وضع موجود و با اين همه لجام گسيختگي، كنترل موضوع از دست رفته به نظر مي رسد اما هنوز هم ميتوان بر اين پايه هاي سست شده آن دستي كشيده شود آنهم به مدد پدیده ای که وجه مقدس آن چنان حرارتی بر قلوب انداخته که شمعش بر دور خویش پروانه وار واله و حیران دارد. در پایان این مهم را نیز یادآور شده که می باید به عنوان یک فرصت مورد توجه قرار گیرد و نباید با کم توجهی، سوء تدبیر و افراط و تفریط آن را به تهدید تبدیل کنیم.